Gịnị na-eyi anyị egwu - ọdachi si n'eluigwe na ụwa

Ka anyị na-amatakwu gbasara gburugburu oghere dị nso na nke dị anya, ka anyị ga-atụkwu egwu. Otú ọ dị, anyị nwere uru karịa dinosaur, bụ ndị na-amaghị ihe ize ndụ nke oge ha tupu ha anwụọ. Ma uru a ọ̀ ga-enyere anyị aka n’ụzọ ọ bụla?

Ndị na-ebu amụma nwere obi abụọ adịghị ya na n'ime ọkara nde afọ, meteorite nke nwere dayameta nke ihe dịka 1km ga-adaba n'ụwa, na-ebute oke ọdachi. Gịnị na-esote? N'ime afọ 4 nde, Gliese 710 ga-abụ afọ 1,1 site na anyanwụ, nwere ike imebi orbits nke ihe dị na Oort Cloud na ịbawanye ohere nke comet na-ejikọta na otu n'ime mbara ala dị n'ime usoro anyanwụ. N'aka nke ya, n'ihe dị ka nde afọ 100, a na-ebu amụma na ọ ga-abụ meteorite nha nke mere ihe omume mkpochapụ nke Cretaceous afọ 65 gara aga na ọ ga-abụ maka ikpochapụ dinosaur. Ya mere, n'ọnọdụ ọ bụla, ihe dị egwu na-echere anyị - na-atụ anya ozugbo enwere ike.

Ihe niile adịlarị ebe ahụ

Dị ka nyocha nke eserese ndị dị na nkume ndị a chọtara na saịtị ihe ochie nke Turkey gosiri Gebekli Tepe, ugbu a, a na-ewere ya dị ka ihe kacha ochie nke mmepeanya mmadụ, ihe dị ka 11 puku BC. ụwa anyị ejikọtala na comet ma ọ bụ iberibe ya. Dị ka ndị ọkà mmụta sayensị si Mahadum Edinburgh si kwuo.

Ha na-ejikọta nchọpụta ha na ihe a na-akpọ platinum anomaly oge geological nke Young Dryas. Christopher Moore na ndị ọrụ ibe na Mahadum America nke South Carolina kọrọ na mbụ na a chọtara nnukwu platinum na oyi akwa Dryas Younger. Ore a dị ụkọ n'ụwa, mana a na-ahụkarị ya na asteroids na comets. Achọtala platinum na-eto eto Dryas n'ọtụtụ ebe dịpụrụ adịpụ na United States, n'ihi ya, a pụghị iwepụ ya na nke a sitere na ihe omume a na-eme n'ofe kọntinent ma ọ bụ ọbụna n'ụwa.

Sępia Skała sitere na Göbekli Tepe

Na Göbekli Tepe, a na-ahụ ihe ndọghachi azụ n'ogidi ụlọ a maara dị ka Nkume Vulture ma gosi ụmụ anụmanụ n'ọnọdụ na-ekwekọghị n'okike. Akara ndị ahụ gbagwojuru ọtụtụ ndị na-eme nchọpụta anya ruo ogologo oge, ruo mgbe ha mechara chọpụta na ha kwekọrọ na kpakpando nke kpakpando ma gosi ka otu ìgwè nke comet si metụta Ụwa. Enwekwara ihe oyiyi nke nwoke na-enweghị isi na ogidi, nke a na-ewere dị ka ihe nnọchianya nke ọdachi ahụ na ọtụtụ ndị merụrụ ahụ mgbe mmetụta ya gasịrị. Ndị ọkà mmụta sayensị ahụ ji ụdị kọmpụta pụrụ iche nke nyeere ha aka ka ha kwekọọ na kpakpando ndị e depụtara na Vulture Rock ruo kpọmkwem ụbọchị. Ọ tụgharịrị na ọdịda nke meteor kwesịrị ịbụ ihe dịka 10 BC. na ohere nke a 950 afọ miss.

Ndị ọkà mmụta sayensị na-atụnyere echiche a na ozi sitere na cores nke a gwupụtara na Greenland, dịka oge ahụ, nke a na-akpọ Younger Dryas, malitere na 10 BC. . afọ bụ “nkume ịtụba” nwa oge site n'aka anyị.

Dị ka otu ndị na-enyocha mbara igwe sitere na Armagh Observatory na Mahadum Buckingham kwuru na akụkọ 2015, anyị nwere ike na-eleda ihe iyi egwu ndị a na-akpọ asteroids na-etinye ndụ na mbara ala anyị anya. centaury, Asteroids na-egosi atụmatụ nke ma comets na asteroids. Mgbọrọgwụ nke eluigwe ndị a dị na mpụga usoro mbara igwe, n'etiti Jupiter na Neptune. Ndị ọkachamara na-enwe nchegbu banyere mmetụta nnukwu gas nke sistemụ anyanwụ nwere ike inwe na ha.

Nke a bụ ihe dị mkpa, n'ihi na centaurs nwere dayameta nke 50 ruo 100 km, na nkukota na ha ga-apụta n'ezie njedebe nke mmepeanya anyị, na ikekwe ndụ dị ka anyị si mara ya taa. Mgbakọ nke ndị ọkà mmụta sayensị mere na-egosi na nnukwu ihe dị otú ahụ nwere ike ịnọ n'ụzọ mmetụta ya na Ụwa ọ bụla 40-100. afọ. Ọbụna ma ọ bụrụ na centaur adịghị ejikọta na mbara ala anyị, ụgbọ elu dị nnọọ nso nke anụ ọhịa dị otú ahụ nwere ike ịghọ n'ezie bọmbụ nke elu ụwa site na mkpọmkpọ ebe dị iche iche nke na-esote ya.

Ụbọchị mkpughe ihe ize ndụ

Na February 2013, asteroid dara n'ókèala Russia. Chelyabinsk. Ihe karịrị otu puku mmadụ merụrụ ahụ, mana, ọ dabara nke ọma, ọ nweghị onye nwụrụ. Onye mere mpụ ahụ bụ naanị ihe dị mita 20 nke nkume nke ji nwayọọ banye n'ime ikuku ụwa - ọ dị obere ka a hụ ya, na mgbakwunye na sitere na anyanwụ.

N'otu oge n'ikuku, ebili mmiri ahụ debanyere aha egwu egwu ndị agha e mere iji chọpụta mgbawa atọm iwu na-akwadoghị. Nke a kpaliri Prof. Peter Brown nke Mahadum Western Canada iji mụọ data gbasara mmanye ikuku edekọrọ na mbụ. N'ihi ya, ọkà mmụta sayensị chọpụtara ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mgbawa iri atọ kpatara site na asteroids na-abanye na mbara igwe, bụ nke mere kemgbe 2001. Ọ bụ ezie na ha malitere ịdị elu nke ikuku na-eyi anyị egwu, akụkọ banyere ha ka pụtara ịkpọte n'ụra udo. A na-eme atụmatụ na n'ọtụtụ asteroids niile dị nso n'ụwa, e nwere ihe ruru nde 10 n'ime asteroids ndị a hà nha Chelyabinsk - nke ọ bụla nwere ike imebi n'ókè nke otu obodo. Ka ọ dị ugbu a, anyị achọpụtala ma depụta ihe na-erughị 0,1% n'ime ha.

Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na ihe ruru mita 30 n'ogologo kwesịrị ịdị ọkụ na ikuku. Ndị si 30 m ruo 1 km nọ n'ihe ize ndụ nke mbibi na mpaghara mpaghara. "Nleta" nke ndị buru ibu nwere ike nweelarị ihe ndị a na-enwe n'ofe ụwa. Ihe kacha dị ize ndụ nke NASA chọpụtara, allatis, ruru 6 km.

Otu afọ mgbe ihe ahụ mere na Chelyabinsk gasịrị, ndị ọkà mmụta sayensị si n'akụkụ dị iche iche, yana ndị a ma ama, dịka ọmụmaatụ, Queen guitarist Brian May, jikọtara ọnụ. ụbọchị asteroid. A họpụtara ụbọchị ya na June 30, iji mee ncheta ncheta ọdịda nke ihe a na-akpọ. Tunguska meteorite na 1908, nke a kwenyere ugbu a na ọ bụghị meteorite ma ọlị ... N'ụzọ na-akpali mmasị, n'ime izu ole na ole na-eduga n'ememe ụbọchị Asteroid nke afọ a, ihe abụọ na-efega nso na mbara ala anyị (ihe dị anya site na Ọnwa). Nke mbụ, na June 6, bụ nha nke egwuregwu bọọlụ. Nke abụọ, na June 19, dị ntakịrị ntakịrị ...

Ọnụọgụ asteroids dị nso n'ụwa - mgbe nyochachara amamihe

в mmemme nyocha ihe ize ndụ asteroid (ATAP - Threat Assessment Project) NASA na-eji supercomputer were ihe ndị dị ize ndụ were ihe dị ize ndụ were mebie mmetụta ụwa anyị. Nlereanya ziri ezi na-enye gị ohere ịkọ oke mmebi na mfu ga-ekwe omume. Akwa uru na nchọpụta ihe nwere Broadband infrared nchọgharị (WISE) bụ igwe onyonyo infrared oghere NASA ewepụtara na Disemba 14, 2009. Ka ọ dị ugbu a, ọ ewerela ihe karịrị nde foto 2,7. N'October 2010, mgbe e mechara ebumnobi bụ́ isi nke ozi ahụ, ihe ikuku teliskop ahụ kwụsịrị. Otú ọ dị, abụọ n'ime ihe nchọpụta anọ ahụ nwere ike ịga n'ihu na-arụ ọrụ ma jiri ya na-aga n'ihu na ọrụ a na-akpọ Ọdịiche - iji chọọ ihe dị nso n'ụwa (NEO). Na 2016 naanị, NASA, na-eji NEOWISE observatory, chọtara ihe karịrị narị ihe ọhụrụ okwute na gburugburu ụwa anyị. Edepụtara iri n'ime ha dị ka ndị nwere ike ịdị ize ndụ. Nkwupụta ahụ, nke ewepụtara na June nke afọ a, kwukwara maka mmụba na-esighi ike ịkọwapụta na mmemme cometary.

Ka usoro onyunyo na ngwaọrụ na-apụta, ọnụọgụ ozi gbasara egwu na-abawanye ngwa ngwa. N'oge na-adịbeghị anya, dịka ọmụmaatụ, ndị nnọchiteanya nke Institute of Astronomy nke Czech Academy of Sciences kwuru na Taurids uhieNa-agafe na mbara ụwa mgbe niile, asteroids nwere ikike mbibi nwere ike zoo, na-eyi mba niile egwu. Dị ka ndị Czechs si kwuo, anyị nwere ike ịtụ anya ha na 2022, 2025, 2032 ma ọ bụ 2039.

Mgbe anyanwụ gbanyụrụ anyị

N'afọ 2011, ụlọ ọrụ mgbasa ozi kwuru na ebili mmiri nke ebubo plasma sitere na nnukwu ọkụ ọkụ ka metụrụ ụwa. Nke a butere auroras n'ebe ugwu wee kwụsịtụ ozi redio, NASA kwubiri. Ọ dabara nke ọma, ọnọdụ ojii nke mkpọnwụ nke nkwukọrịta na nnukwu sekit dị mkpụmkpụ na grid ọkụ emezughị.

Ihe ndị anyị na-akpakọrịta n'oge ahụ bụ ndị nchọpụta kpọrọ ya mwepu nke coronal mass (nkebi nke KME). Mgbe ahụ nnukwu ígwé ojii plasma na-aga n'ihu mbara ala anyị na ọsọ nke 900 km / s. Mmetụta kpọmkwem nke igwe ojii dị otú ahụ nke ihe ndị e boro ebubo nwere ike ime ka oké ifufe geomagnetic. Njikọ na oghere magnetik nke ụwa nwere ike igbochi nkwukọrịta redio, mebie usoro GPS, na ọbụna igbochi netwọk ike.

N'afọ na-esote, na Julaị 23, 2012, anyanwụ nwetara mgbawa kachasị ukwuu nke nyocha mbara igwe dekọtara. Ọ dabara nke ọma, anyị echeghị mmetụta ya, ebe ọ bụ na a naghị eduzi ntọhapụ ahụ ozugbo na Ụwa. Otú ọ dị, ndị na-enyocha mbara igwe anọwo na-adọ aka ná ntị ruo ọtụtụ afọ na ọ bụrụ na a na-ezigara nnukwu "mgbaba" nke okwu n'ụwa, anyị ga-enwe nnukwu nsogbu. Anyị bi n'oge ndụ anyị kwa ụbọchị, site na njem gaa na nkwurịta okwu, dabere na ọkụ eletrik. Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na na oke magnetik siri ike zuru oke mgbe mgbawa na Sun, mmebi nke usoro ume nwere ike imetụta mba niile, na imezi mmebi ahụ, gụnyere iweghachi ọkụ eletrik, n'ọnọdụ ụfọdụ ga-ewe ọtụtụ afọ. N'afọ 1989, n'oge oké ifufe magnetik na steeti Quebec nke Canada, ọkụ kwụsịrị. Ọtụtụ puku ndị na-azụ ahịa enweghị ọkụ eletrik ruo awa itoolu. Ụlọ ọrụ dị iche iche, gụnyere mgbanwe ngwaahịa, arụghị ọrụ, nke butere nnukwu mfu ego.

Oké ifufe magnetik kasị dị ize ndụ n'akụkọ ihe mere eme dakwasịrị Ụwa na mmalite September 1859. A maara ya dị ka "Ihe omume Carrington"- n'aha onye na-amụ mbara igwe, onye bụ naanị onye hụrụ ọkụ anyanwụ. Ifufe anyanwụ rutere n'osisi magnetik ụwa n'ihe na-erughị awa iri abụọ, ugboro 2-3 ọsọ ọsọ karịa ka ọ dị na mbụ. Enwere ọdịda na ndakpọ na netwọk telegraph na Europe na North America. A na-ahụ auroras, nke a na-ahụkarị na mpaghara polar, n'oge a ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ n'ụwa nile - ọbụlagodi na mba ndị dị nso na equator.

Ihe omume ndị a emebighị mmepeanya dabere na ọkụ eletrik, electromagnetism na eletrọnịkị, ọkachasị n'ihi na mmepeanya a adịbeghị. Otú ọ dị, n’akwụkwọ akụkọ sitere n’aka Ụlọ Akwụkwọ American Academy of Sciences, ndị ọkà mmụta sayensị na-adọ aka ná ntị na oké ifufe dị ka nke mere na 1859 pụrụ ịkpata ọdachi zuru ụwa ọnụ taa. Mgbanwe ngwa ngwa na oghere magnetik n'elu nnukwu mpaghara n'oge oké ifufe magnet na-ebute ike electromotive na ndị nduzi, nke nwere ike ịdị ize ndụ maka ndị na-agbanwe voltaji dị elu. Oké ifufe magnetik nke ruru 1859 nwere ike ibibi usoro ike niile nke mba ndị mepere emepe.

"N'oge na-adịghị" na Ụwa eluigwe

99942 Apọfis - Mgbe a hụrụ na 2004, a gbakọrọ na ihe a dị mita 325 nwere ohere 2,7% nke ịkụ ụwa na Fraịde, Eprel 13, 2029. , 97,3 Apophis nwere ike imebi ụfọdụ n'ihi na ọ ga-agafe na nso orbits nke ụfọdụ satịlaịtị nkwukọrịta.

1950 D.A. - Ruo n'oge na-adịbeghị anya, asteroid a nwere ndekọ maka ihe gbasara nke puru omume nke nkukota na Ụwa. N'afọ 2002, a chọpụtara na ihe ize ndụ nke ọ ga-adaba na mbara ala anyị na 2880 ruru pasent 17. Otú ọ dị, n'etiti afọ 2013, mgbe nyochachara nke ọma, enwere ike belata ohere ahụ ruo 0,044%. Mgbe ahụ ndị ọkà mmụta sayensị… belatara ha na efu.

1999 AN10 – Ihe a nwere dayameta nke 1 ruo 2 km, ya mere ọ ga-adị mfe ibibi obodo nwere ọkara. N'August 7, 2027, mbara ala anyị ga-agafe n'ebe dị anya dị ka ebe dị n'etiti anyị na Ọnwa. Na nso nso a, ọ nọ nso Earth na 1946.

Supervolcano anaghị egbu ndị mkpọrọ

Dị ka atụmatụ dị iche iche si dị, e nwere site na asaa ruo iri na abụọ n'ime ha n'ụwa. ugwu mgbawa na otu mgbawa zuru ezu ruo mgbe ebighị ebi ịgbanwe odida obodo nke ụwa anyị. Na atụmanya nke puku 100. N'ime afọ ole na ole, a ga-enwe mgbawa ugwu mgbawa n'ụwa, n'ihi nke a ga-ahapụ 400 km³ magma n'elu. Ekwesịrị ịgbakwunye ebe a na ndị ọkà mmụta mgbawa na-atụ anya mgbawa ugwu mgbawa n'ime opekata mpe otu nde na mwepụta nke ihe ruru 3200 km³ nke magma. Ọ ga-adị ka ihe mgbawa Toba Supervolcano 73 puku afọ gara aga, mgbe ọ fọrọ nke nta niile oge ochie ndị dịrị ndụ n'oge ahụ nwụrụ.

Supervolcano - anya

N'ime afọ nde 36 gara aga, ihe karịrị oke mgbawa ugwu mgbawa iri anọ emeela n'ụwa. Mgbawa Toba ka bụ oke mgbawa ugwu mgbawa n'ime afọ 28 gara aga. Taa, ọdọ mmiri Toba nwere obere ugwu mgbawa abụọ na-arụ ọrụ na ọtụtụ isi iyi ọkụ gbara ya gburugburu. Nke a pụtara na ugwu mgbawa ka na-arụ ọrụ na nrụgide ka na-arị elu. Àgwàetiti Samosir na-arị elu mgbe nile pụrụ ịbụ ihe àmà ọzọ. Dị ka data anakọtara ruo ugbu a, e guzobewo na ugwu mgbawa Toba ga-agbawa ná nkezi kwa puku 300-400 ọ bụla. afọ, yabụ na ọ ga-agbarịrị agbanyeghị.

Ekwenyere na mgbawa ikpeazụ Toba tọhapụrụ ihe dị ka kilomita 2800³ pyroclastic ihe, ma ụfọdụ ndị nchọpụta kwenyere na nke a bụ eleda. Elu lava na ego nke 1 puku km³ kpuchiri 20-30 puku km² elu nke Sumatra na oyi akwa 50-150 m (n'ebe ụfọdụ ọbụna ruo 400 m). Ọkpụrụkpụ nke mkpuchi nke nta nke nta na-ebelata n'ebe ọdịda anyanwụ. Ihe atụ pollen a chọtara n’apiti France Grand Pylae gosiri na mgbe mgbawa nke ugwu mgbawa Toba gasịrị, ọnụ ọgụgụ ha belatara nke ukwuu ruo ọtụtụ puku afọ.

Mgbawa ugwu mgbawa na narị afọ isii gara aga enyela ihe akaebe na-egosi na ha nwere ike ịkpata ihe a na-akpọ ugwu mgbawa ugwu. Dịka ọmụmaatụ Pinatubo ugwu mgbawa na 1991 tụbara "naanị" 4 km n'ime ikuku³ uzuzu, nke, Otú ọ dị, belatara nkezi okpomọkụ ụwa site n'ihe dịka 0,5-0,7 Celsius. A hụla mmetụta yiri nke ahụ na mgbawa ugwu mgbawa ndị ọzọ na nso nso a. N'ezie, ọ bụghị ha na-akpata mgbanwe ihu igwe niile, ma ha nwere ike ịkpata nsogbu ihu igwe. Ọbụna "afọ ndị na-enweghị oge okpomọkụ" sochiri ntiwapụ ahụ mara. Volcano Tambora na 1815 Tambora tụbara ihe dị ka 40 km n'ikuku³ ihe mgbawa ugwu, na mmetụta nke ọrụ ya nwere mmetụta ruo ọtụtụ afọ mgbe mgbawa ahụ gasịrị.

St. Helena mgbawa

Afọ ole na ole gara aga, ndị ọkà mmụta sayensị America mere nha nke ọma nke oke magma mmiri mmiri gbakọrọ n'okpuru ogige Yellowstone karịa ka ọ dị na mbụ. Ọ ghọrọ onye a ma ama n'ụwa niile. Yellowstone supervolcano 2,5 ugboro karịa ka e chere na mbụ! Ka ọ dị ugbu a, akụkụ nke ụlọ ahụ nwere nkume a wụrụ awụ dị njikere ịpụ n'èzí fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 90km ogologo na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 30km n'obosara. Ihe onwunwe ya dị site na 5 ruo 14 km n'ime ụwa.

Mgbawa ikpeazụ nke nnukwu ugwu mgbawa Yellowstone mere afọ 640 gara aga. ọtụtụ afọ gara aga. Dị ka ụfọdụ ndị na-eme nchọpụta si kwuo, mgbawa na-esote "site n'usoro." Ọ bụrụ na nke a emee, anyị nọ n’ọdachi zuru ụwa ọnụ. A na-eme atụmatụ na mgbawa nwere ike ịgbawa ga-esi ike okpukpu puku abụọ karịa mgbawa ahụ. St. Helena na 1980, nke a na-ata ụta maka ọtụtụ afọ nke jụrụ oyi nke ihu igwe. Ọzọ Yellowstone mgbawa na a ọnụ ọgụgụ yiri nke ruo 640 5 afọ na-eme atụmatụ ibibi ọtụtụ n'ime US na-eduga zuru ụwa ọnụ jụrụ ruru ka nnukwu ego nke sọlfọ oxides tọhapụrụ n'ime ikuku. Ha ga-etolite akwa sulfuric acid gburugburu ụwa, na-egosipụta ìhè anyanwụ ruo ọtụtụ afọ. Dabere na atụmatụ enweghị atụ, ihe ruru ijeri mmadụ XNUMX nwere ike ịnwụ n'agụụ.

E nwekwara nnukwu mgbawa nke dị anyị nso, n'Ịtali. Ubi Phlegrean () - nnukwu ugwu mgbawa na dayameta nke 13 km nso Naples, otu n'ime ihe kachasị dị ize ndụ n'ụwa. Otu nde mmadụ bi na mpaghara ya, ihe ruru nde mmadụ isii bi na mpaghara mgbawa ahụ!

N'ọnwa Mee ka a kọrọ na ha nọ nso na ntiwapụ ahụ karịa ka e chere na mbụ. Nsonaazụ nke ọmụmụ ọhụrụ dị egwu. Elu ụwa dị na mpaghara ahụ ebiliwo, nke, dị ka ndị ọkà mmụta sayensị si kwuo, nwere ike ịbụ n'ihi nhazi magma. Nke kadị njọ bụ na e nwere ihe ruru olulu iri abụọ na anọ n’ebe ahụ. Ndị ọkà mmụta sayensị sitere na Mahadum University College London na Vesuvius Observatory na-ekwusi ike na ugwu mgbawa ahụ enweghị izu ike kemgbe afọ 24. Ọ bụ ezie na ọ gaghị ekwe omume ịkọwa kpọmkwem oge mgbawa ahụ, ndị nchọpụta ahụ dere n'akwụkwọ akụkọ Nature Communications na Phlegrean Fields na-adabere na mgbawa.

Ejima ikuku nke Nelson

Ọ ga-adị ka 1-2 Celsius C abụghị ihe a na-ahụ anya nke ukwuu. Otú ọ dị, site n'echiche zuru ụwa ọnụ, mgba iji "daba na uto" n'okpuru 2 Celsius C bụ mgba iji bụrụ ma ọ bụ ghara ịbụ nnukwu ókèala nke Ụwa na ọtụtụ ndị dị ndụ, gụnyere ụmụ mmadụ.

Dị ka ọrụ ogologo oge nke ndị ọkà mmụta sayensị gosipụtara, mmadụ na-emetụta mgbanwe ihu igwe site na 90%. ọ bụrụ ikuku carbon dioxide Ụlọ ọrụ mmepụta ihe agaghị ebelata, nkezi okpomọkụ na ụwa ga-abawanye site na 1,8 ruo 4,0 Celsius. A na-akọ na elu ụlọ ahụ dị ọbụna 6,4 Celsius.

Oke okpomọkụ zuru ụwa ọnụ nke a ga-enwe mmetụta dị ukwuu n'ụwa, na akụ na ụba nke ọtụtụ mba ga-ata ahụhụ nke ukwuu. Dịka ọmụmaatụ, ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ihe ọkụkụ ga-anwụ. N'ihi mgbanwe ihu igwe, a ga-ebelata ebe a na-akụ ihe ọkụkụ na ọnụ ahịa ọka ga-abawanye ọtụtụ ugboro. Nke ka njọ bụ iyi egwu ịrị elu oke osimiri, bụ́ nke ga-eduga kpọmkwem n'ime mmiri.

Mmiri dị n'oké osimiri na-arị elu. Dị ka data ọhụrụ ahụ si kwuo, anyị na-emeso mmụba nke ihe dịka 3 mm kwa afọ. Ka ọ dị ugbu a, ọtụtụ ndị bi na mbara ala anyị bi n'akụkụ osimiri. Ugbua na 2007, ọmụmụ gosiri na ịrị elu oke osimiri egwu 600 nde mmadụ. Mpaghara ndị a na-abụkarị ọkpụkpụ azụ nke akụ na ụba ugbo, na-azụ ndị bi n'ime ala. Enwere ihe akụrụngwa dị mkpa, mpaghara ụlọ ọrụ mmepụta ihe, ụlọ ọrụ na-ahụ maka nsị mmiri na ebe ndị ọzọ nwere mmepe nka nka.

Dị ka atụmatụ dị iche iche si kwuo, a na-atụ anya na ọkwa mmiri ga-ebili site na 2100-28 cm site na 43. Nke a pụtara iju mmiri na mpaghara ndị kasị ala n'ụwa - karịsịa àgwàetiti okpomọkụ dị ka Maldives, kamakwa nnukwu obodo ndị dị ka Tokyo na San Francisco. Nnukwu mpaghara obodo dịka Netherlands ma ọ bụ steeti Florida nke US ga-anọkwa n'okpuru mmiri.

Pasent nke ụdị ndị na-apụ n'anya na oke mkpochapụ

N'aka nke ọzọ, ndị ọkachamara na-ebu amụma na n'ihi mgbanwe ihu igwe na mkpọnwụ nke oke mpaghara ụwa na 2080, site na ijeri 1,1 ruo 3,2 mmadụ gburugburu ụwa ga-anọgide na-enweghị mmiri, karịsịa na Africa, Australia, South Asia na Europe. na ọdịda anyanwụ North America. Ihe karịrị nde mmadụ 600 nwere ike ịgụ agụụ. Ọnụ ọgụgụ nke ihe omume ihu igwe na-eme ihe ike na ọdachi ndị na-emere onwe ha na-emetụta ndụ ndị mmadụ na ịrụ ọrụ nke mmepeanya ga-abawanye ruo 80%. Ihe ndekọ sitere na gburugburu ụwa na-egosi na ọnụ ọgụgụ nke ọdachi ndị na-emere onwe ha na-amụba n'usoro.

Omimi nke oke osimiri na-ewepụta okpomọkụ site na ikuku wee kpoo ọkụ nwayọ mana nwayọ. Mgbe okpomọkụ dị na ala nke oké osimiri na-ebili, ọ nwere ike ime destabilization nke methane hydrates, na mkpọda nke oke osimiri kọntinent na ntọhapụ nke nnukwu methane n'ime oke osimiri na ikuku. Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na nke a mere na mbụ n'akụkọ ihe mere eme nke Ụwa ma na-ejikọta ya na oge nke oké mbibi.7).

mmetụta permafrost na-agbaze enwere ike ịhụ ya nke ọma na North. Akụkọ banyere olulu mmiri dị omimi na Siberia (9) enwere ike ịnụ ruo ọtụtụ afọ. Ka ọ dị ugbu a, a chọtala ọtụtụ oghere dị otú ahụ n'ime ala. Craters dịgasị iche na nha, nke kachasị n'ime ha nwere dayameta nke ruru 30 m na omimi nke 60-70 m. Na June nke afọ a, oghere ọhụrụ pụtara. Ndị hụrụ ihe mere mgbada n'ebe ahụ kwuru maka mgbawa na mberede dara ntị nke a na-ahụ site n'ebe dị anya. Ha kwuru banyere ọkụ dị elu na mbara igwe nke a na-ahụ anya ruo ọtụtụ nkeji, ma kọlụm anwụrụ ọkụ bilitere.

Mgbe ha rutere, ndị nchọpụta ahụ chọpụtara nnukwu olulu abụọ ọhụrụ. Otu n'ime ha, dị ka ọrụ oge Siberia, nwere ike ịdị na omimi nke ruru mita 50. Ọ dị ihe dị ka kilomita iri anọ n'ebe ugwu obodo Sejacha. Enwere ọtụtụ unyi gburugburu. Ahịhịa ndị gbara ya gburugburu gosipụtara akara ọkụ. Mgbawa a mere na June 40 ma sie ike nke na e dekọrọ ya site na sensọ seismic dị nso na mpaghara gas gbara ya gburugburu. Ọ bụ otu ndị ọkà mmụta sayensị nke Dr. J. Alexander Sokolov duziri olulu mmiri nke abụọ ahụ. Ọ dị ihe dịka 28km n'akụkụ ọwụwa anyanwụ nke ọdụ sayensị Jerkut. Ewubere ya na mbụ, ikekwe n'April.

Dị ka ị pụrụ ịhụ, funnels ekwesịghị ịbụ ọrụ nke ndị ọbịa a na-akpọghị "si n'elu". Ma echiche nke mmụba nke egwu bụ n'ihi na anyị na-amụba ike ịchọpụta ha, ma ọ bụ n'ezie n'ihi na ha na-emekarị ugboro ugboro karịa ka ọ dị na mbụ, egwu - ma eluigwe na ụwa - ekwesịghị elelị.

Mmetụta dị ukwuu nke ihe oghere na nso nso a

• N'April 30, 2013, obere oge ka ihe omume na Chelyabinsk gasịrị, asteroid gbawara n'elu North Atlantic, na-ahapụ ike nke obere bọmbụ atọm.
• Na February 15, 2013, ihe dị mita 20 fere n'elu Russia. Ọ dịghị onye nwụrụ, ma ọtụtụ puku mmadụ merụrụ ahụ. Ọtụtụ n'ime ike nke asteroid na-etinye uche na ikuku - na mbụ, tupu ịbanye na mpaghara a, ihe ahụ nwere ume ike nke ya na 500 kilotons nke TNT.
• Na Septemba 3, 2004, asteroid gbawara n'ofe Osimiri Ndịda.
• Na June 6, 2002, asteroid gbawara n'elu ikuku n'ofe Osimiri Mediterenian, n'etiti Libya na Crete. A na-eme atụmatụ ike nke mgbawa ahụ dị ka bọmbụ atọm, ma ọ dịghị iberibe ihe ahụ mebiri emebi ahụghị.
• Na June 30, 1908, mgbawa ama ama mere 5-10 km n'elu Osimiri Tunguzka na Siberia - asteroid ma ọ bụ comet, i.e. Tunguska meteorite. Ihe ahụ nwere ike nke ọtụtụ narị bọmbụ atọm. A na-eme atụmatụ na a gbutuola osisi dị nde 2 n'ofe mpaghara 80 km². Naanị mpụ site na obodo anyị ji ụgwọ maka enweghị ndị ihe metụtara.