Na atom site na afọ - akụkụ 1

A na-akpọkarị narị afọ gara aga “afọ nke atọm.” N'oge ahụ na-adịghị anya, ịdị adị nke "brik" nke mejupụtara ụwa gbara anyị gburugburu ka e mesịrị gosi, na ike ndị na-ehi ụra n'ime ha wepụtara. Otú ọ dị, echiche nke atọm nwere ogologo akụkọ ihe mere eme, na akụkọ banyere akụkọ ihe mere eme nke ihe ọmụma nke nhazi ihe apụghị ịmalite ma e wezụga okwu ndị na-ezo aka n'oge ochie.

1. Iberibe nke Raphael's fresco "Ụlọ Akwụkwọ Atens", na-egosi Plato (n'aka nri onye ọkà ihe ọmụma nwere atụmatụ nke Leonardo da Vinci) na Aristotle.

"Ugbua ochie..."

…ndị ọkà ihe ọmụma abịawo ná nkwubi okwu na ihe nile e kere eke nwere ihe ndị nwere obere irighiri ihe na-aghọtaghị ya. N'ezie, n'oge ahụ (na ogologo oge mgbe nke ahụ gasịrị) ndị ọkà mmụta sayensị enweghị ụzọ ha ga-esi nwalee echiche ha. Ha bụ naanị mbọ iji kọwaa ihe gbasara okike wee zaa ajụjụ a: “Okwu nwere ike ire ure ruo mgbe ebighị ebi, ka ọ bụ njedebe nke fission?«

Enyere azịza na okirikiri omenala dị iche iche (nke bụ na India oge ochie), mana nyocha nke ndị ọkà ihe ọmụma Gris metụtara mmepe nke sayensị. Na mbipụta ezumike nke afọ gara aga nke Young Technician, ndị na-agụ akwụkwọ mụtara banyere akụkọ ihe mere eme nke narị afọ nke nchọpụta ihe ("Ihe ize ndụ na ihe ndị ahụ," MT 7-9/2014), nke malitekwara na Gris oge ochie. Ọbụna na narị afọ nke asaa BC, a na-achọ isi ihe na-esi na ya pụta (ihe, elementrị) na ihe dị iche iche: mmiri (Thales), ikuku (Anaximenes), ọkụ (Heraclitus) ma ọ bụ ụwa (Xenophanes).

Empedocles mere ka ha niile dị ná mma site n'ikwu na ihe mejupụtara abụghị otu, kama nke ihe anọ. Aristotle (narị afọ nke mbụ BC) gbakwunyere ihe ọzọ dị mma - ether, nke jupụtara na mbara igwe dum, ma kwupụta ohere nke mgbanwe nke ihe. N'aka nke ọzọ, ụwa, nke dị n'etiti etiti Eluigwe na Ala, na-ele anya site na mbara igwe, nke na-agbanwe agbanwe mgbe niile. N'ihi ikike nke Aristotle, a na-ewere echiche a nke usoro ihe na ihe niile dị irè maka ihe karịrị puku afọ abụọ. Ọ ghọrọ, n'etiti ihe ndị ọzọ, ihe ndabere maka mmepe nke alchemy, ya mere nke kemịkalụ n'onwe ya (1).

2. Bust nke Democritus nke Abdera (460-370 BC)

Agbanyeghị, echiche ọzọ mepụtara n'otu aka ahụ. Leucippus (XNUMXth narị afọ BC) kwenyere na ihe mejupụtara ya obere irighiri ihe na-akpụ akpụ na oghere. Echiche nke onye ọkà ihe ọmụma bụ nke nwa akwụkwọ ya, Democritus nke Abdera (c. 460-370 BC) mepụtara (2). Ọ kpọrọ “ihe mgbochi” ndị mejupụtara atọm (Greek atomos = indivisible). Ọ rụrụ ụka na ha enweghị ike nkewa na adịghị agbanwe agbanwe, na ọnụ ọgụgụ ha na Eluigwe na Ala na-adịgide adịgide. Atọm na-agagharị na oghere.

Mgbe atọm a na-ejikọta ha (site na usoro nko na anya) - a na-emepụta ụdị anụ ahụ niile, mgbe ha na-ekewapụ onwe ha, a na-ebibi ahụ. Democritus kwenyere na e nwere ọtụtụ ụdị atọm na-enweghị ngwụcha, dị iche iche n'ụdị na nha. Njirimara nke atọm na-ekpebi njirimara nke ihe, dịka ọmụmaatụ, mmanụ aṅụ na-atọ ụtọ nwere atom dị nro, na mmanya gbara ụka nwere akụkụ angular; ahụ na-acha ọcha na-etolite atọm dị larịị, na ahụ ojii na-etolite atọm nwere elu siri ike.

Ụzọ eji ejikọta ihe ahụ na-emetụtakwa ihe ndị dị na ya: n'ime ahụ siri ike, atom na-ejikọta ọnụ, ebe n'ime ahụ dị nro na-adịchaghị mma. Ihe dị mkpa nke echiche Democritus bụ nkwupụta ahụ: "N'ezie, e nwere nanị ihe efu na atom, ihe ọ bụla ọzọ bụ ihe efu."

N'ime narị afọ ndị sochirinụ, ndị ọkà ihe ọmụma nọchiri anya mepụtara echiche Democritus, a na-ahụkwa ntụaka ụfọdụ n'ọrụ Plato. Epicurus, bụ́ otu n'ime ndị nọchiri anya, kwenyedịịrị nke ahụ atọm Ihe mejupụtara ha bụ ihe ndị dị ntakịrị (“ihe ndị mbụ”). Otú ọ dị, ozizi atọmịk nke nhazi ihe furu efu n'aka ihe Aristotle. Igodo ahụ—ọbụna mgbe ahụ—tụziri bụrụ ahụmahụ. Ruo mgbe e nwere ngwá ọrụ iji kwado ịdị adị nke atom, mgbanwe nke ihe na-adị mfe ịhụ.

Dị ka ihe atụ: mgbe mmiri na-ekpo ọkụ (a oyi na mmiri mmewere), ikuku nwetara (na-ekpo ọkụ na uzuoku uzuoku), na ala nọgidere na ala nke arịa (oyi na akọrọ sediments nke ihe etisasịwo na mmiri). Ihe ndị na-efu efu - ikpo ọkụ na nkụ - bụ ọkụ na-ekpo ọkụ nke ụgbọ mmiri ahụ.

Mgbanwe na mgbe niile ọnụ ọgụgụ nke atọm ha na-emegidekwa nleba anya, ebe ọ bụ na ruo narị afọ nke XNUMX, a na-eche na ụmụ nje na-ebili "site na ihe ọ bụla." Echiche nke Democritus enyeghị ihe ndabere ọ bụla maka nnwale alchemical metụtara ngbanwe nke ọla. O sirikwa ike iche n'echiche na ịmụ ọnụ ọgụgụ na-enweghị ngwụcha nke ụdị atọm. Echiche nke elementrị yiri ka ọ dị mfe ma kọwaa ụwa gbara anyị gburugburu n'ụzọ doro anya.

3. Eserese nke Robert Boyle (1627–1691) nke J. Kerseboom dere.

Fall na ịmụgharị

Ruo ọtụtụ narị afọ, echiche atọm dị iche na sayensị bụ́ isi. Otú ọ dị, ọ nwụghị kpam kpam; echiche ya dịgidere, ruo ndị ọkà mmụta sayensị Europe n'ụdị nsụgharị nkà ihe ọmụma Arabic nke ọrụ oge ochie. Site na mmepe nke ihe ọmụma mmadụ, ntọala nke echiche Aristotle malitere ịdaba. Usoro heliocentric nke Nicolaus Copernicus, nchọpụta mbụ nke supernovae (Tycho de Bras) pụtara n'enweghị ebe ọ bụla, nchọpụta nke iwu nke mmegharị ụwa (Johannes Kepler) na ọnwa Jupiter (Galileo) pụtara na na narị afọ nke iri na isii na nke iri na asaa. , ndị mmadụ kwụsịrị ibi n'okpuru mbara igwe na-agbanweghị agbanwe site na mmalite nke ụwa. N'ụwa kwa, echiche Aristotle kwụsịrị.

Mgbalị ndị alchemists mere kemgbe ọtụtụ narị afọ emeghị ka a tụrụ anya ya - ha emeghị ka ọla ndị nkịtị ghọọ ọla edo. Ọtụtụ ndị ọkà mmụta sayensị na-agbagha ịdị adị nke ihe ndị ahụ n'onwe ha, ma cheta ozizi Democritus.

4. Nnwale 1654 na Magdeburg hemispheres gosipụtara ịdị adị nke agụụ na nrụgide ikuku (ịnyịnya 16 enweghị ike ịdọwa akụkụ ndị agbata obi nke ikuku si na ya pụta!)

Robert Boyle na 1661 nyere nkọwa bara uru nke ihe mejupụtara kemịkalụ dị ka ihe na-enweghị ike idozi n'ime ihe mejupụtara ya site na nyocha kemịkal (3). O kwenyere na ihe mejupụtara ihe dị nta, nke siri ike na nke a na-apụghị ịhụ anya nke dịgasị iche iche na nha. Ijikọta, ha na-etolite molekul nke ogige kemịkalụ na-emejupụta ihe.

Boyle kpọrọ ụmụ irighiri ihe ndị a corpuscles, ma ọ bụ “corpuscles” (mbelata okwu Latin corpus = ahụ). Obi abụọ adịghị ya na echiche Boyle nwere mmetụta site n'ichepụta mgbapụta agụụ (Otto von Guericke, 1650) na mmụba nke nfuli piston maka mkpakọ ikuku. Ịdị adị nke oghere na ohere nke ịgbanwe ebe dị anya (n'ihi mkpakọ) n'etiti ikuku ikuku gbara akaebe na-akwado echiche nke Democritus (4).

Onye ọkà mmụta sayensị kachasị ukwuu n'oge ahụ, Sir Isaac Newton, bụkwa ọkà mmụta sayensị atomic. (5). Dabere n'echiche Boyle, o webatara echiche banyere njikọ nke anụ ahụ n'ụdị buru ibu. Kama usoro oge ochie nke eyelets na nko, njikọ ha bụ - otú ọzọ - site na ike ndọda.

5. Eserese nke Sir Isaac Newton (1642-1727), nke G. Kneller rụrụ.

Ya mere, Newton jikọtara mmekọrịta dị na mbara igwe dum - otu ike na-achịkwa ma mmegharị nke mbara ala na nhazi nke akụkụ kachasị nta nke ihe. Ọkà mmụta sayensị kwenyere na ìhè na-agụnyekwa ozu.

Taa, anyị maara na ọ bụ "ọkara ziri ezi" - ọtụtụ mmekọrịta dị n'etiti radieshon na ihe na-akọwa site n'ike nke photon.

Chemistry na-abata n'ime egwuregwu

Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na njedebe nke narị afọ nke XNUMX, atom bụ ikike nke ndị ọkà mmụta sayensị. Otú ọ dị, ọ bụ mgbanwe kemịkalụ, nke Antoine Lavoisier malitere, mere ka a nabata echiche nke usoro ihe dị n'ụdị granular.

Nchọpụta nke usoro mgbagwoju anya nke ihe ochie - mmiri na ikuku - mechara gọnarị echiche Aristotle. Na njedebe nke narị afọ nke 18, iwu nke nchekwa nke oke na nkwenye na enweghị ike mgbanwe nke ihe ndị na-emepụta ihe adịghịkwa ebuli ihe mgbochi. Ntụle abụrụla akụrụngwa ọkọlọtọ na ụlọ nyocha kemịkalụ.

6. John Dalton (1766–1844)

N'ihi ojiji ya, a chọpụtara na ihe ndị na-ejikọta ya na ibe ha na-emepụta ụfọdụ ogige kemịkalụ na oke oke (n'agbanyeghị ebe ha si malite - eke ma ọ bụ artificially nwetara - na usoro nke njikọ).

Enwere ike ịkọwa nleba anya a n'ụzọ dị mfe ma ọ bụrụ na anyị ewere na ihe mejupụtara akụkụ a na-apụghị ịhụ anya nke mejupụtara otu n'ozuzu ya. atọm. Ụzọ a sochiri onye kere echiche atọmịkị ọgbara ọhụrụ, John Dalton (1766-1844) (6). Ọkà mmụta sayensị kwuru na 1808 na:

1. Atọm enweghị ike ibibi na enweghị ike ịgbanwe (nke a, n'ezie, ewepụrụ ohere nke mgbanwe alchemical).
2. Ihe niile nwere atọm anaghị ekewa.
3. Atọm niile nke ihe e nyere bụ otu, ya bụ, ha nwere otu udi, oke na akụrụngwa. Otú ọ dị, atom dị iche iche mejupụtara ihe dị iche iche.
4. Na mmeghachi omume kemịkalụ, ọ bụ naanị ụzọ atom si ejikọta ọnụ na-agbanwe, nke sitere na mkpụrụ ndụ nke ogige kemịkalụ - na akụkụ ụfọdụ (7).

Nchọpụta ọzọ, nke gbadoro ụkwụ na nleba anya n'ọganihu nke mgbanwe kemịkal, bụ echiche nke ọkà mmụta sayensị Italy Amadeo Avogadro. Ọkà mmụta sayensị bịara ná nkwubi na nha nha nha nke gas n'okpuru otu ọnọdụ (nrụgide na okpomọkụ) nwere otu ọnụ ọgụgụ nke molekul. Nchọpụta a mere ka o kwe omume iguzobe usoro nke ọtụtụ ogige kemịkalụ ma chọpụta oke atọm.

7. Akara atomic nke Dalton ji mee ihe (New System of Chemical Philosophy, 1808)

8. Platonic solids - akara nke atọm nke oge ochie "ihe" (Wikipedia, onye edemede: Maxim Pe)

Ugboro ole ka ebipụ?

Mwepụta nke echiche nke atom jikọtara ya na ajụjụ: "Enwere njedebe nke nkewa okwu?" Dịka ọmụmaatụ, were apụl nwere dayameta nke 10 cm na mma wee malite ịkpụ mkpụrụ osisi. Mbụ na ọkara, mgbe ahụ, ọkara otu apụl n'ime abụọ ọzọ akụkụ (yiri aga ịkpụ), wdg Mgbe a ugboro ole na ole anyị ga-n'ezie, imecha, ma ọ dịghị ihe na-egbochi anyị ịnọgide na nnwale na pụrụ ichetụ n'echiche nke otu atọm? Otu puku, nde, ma ọ bụ ikekwe karịa?

Mgbe ị richara apụl sliced ​​​​(nke na-atọ ụtọ!), Ka anyị malite ime mgbakọ ahụ (ndị maara echiche nke ọganihu geometric ga-enwe obere nsogbu). Nkewa nke mbụ ga-enye anyị ọkara nke mkpụrụ osisi 5 cm n'obosara, ịkpụ na-esote ga-enye anyị mpempe 2,5 cm oké, wdg .... 10 gbajiri! Ya mere, "ụzọ" na ụwa nke atọm adịghị ogologo.

*) Anyị na-eji mma nwere agụba na-enweghị ngwụcha. N'ezie, ihe dị otú ahụ adịghị adị, ma ebe ọ bụ na Albert Einstein nnyocha gụnyere ụgbọ oloko na-akpụ akpụ na ọsọ nke ìhè, anyị na-ekwekwa, maka nzube nke a echiche nnwale, ime ka n'elu echiche.

Atọm platonic

Plato, otu n'ime echiche kachasị ukwuu n'oge ochie, kọwara atọm nke ekwesịrị isi na ya nweta ihe ndị ahụ na mkparịta ụka ya Timachos. Nhazi ndị a nwere ọdịdị nke polyhedra oge niile (Platonic solids). Ya mere, tetrahedron bụ atom ọkụ (dị ka nke kacha nta na nke na-agbanwe agbanwe), octahedron bụ ikuku ikuku, na icosahedron bụ atom mmiri (ihe niile siri ike nwere mgbidi nke triangles equilateral). Otu cube nke square bụ atọm nke ụwa, na dodecahedron nke pentagon bụ atom nke ezigbo mmewere - ether celestial (8).