Onye kemist nwere imi

N'isiokwu dị n'okpuru ebe a, anyị ga-eleba anya na nsogbu nke isi site n'anya onye chemist - mgbe niile, imi ya bara uru nye ya na ụlọ nyocha ya kwa ụbọchị.

1. Innervation nke imi mmadụ - njupụta n'elu oghere imi bụ bọlbụ olfactory (onye edemede: Wikimedia/Opt1cs).

Anyị nwere ike ịkekọrịta mmetụta anụ ahụ (ọhụụ, ịnụ ihe, mmetụ) na ndị isi karịa ha kemịkalụ, ya bụ, ụtọ na isi. Maka ndị mbụ, e mepụtalarị analogues artificial (ihe ndị na-ese foto, igwe okwu, ihe mmetụta mmetụ), ma nke ikpeazụ enyefebeghị "iko na anya" nke ndị ọkà mmụta sayensị. E kere ha ọtụtụ ijeri afọ gara aga mgbe mkpụrụ ndụ mbụ malitere ịnata akara kemịkal sitere na gburugburu ebe obibi ha.

Echiche nke isi wee kewapụrụ na uto ka oge na-aga, ọ bụ ezie na nke a adịghị eme na ihe niile dị ndụ. Anụmanụ na osisi na-esi ísì mgbe niile gburugburu ha, na ozi enwetara n'ụzọ dị otú a dị nnọọ mkpa karịa ka ọ dị na nlele mbụ. Ọzọkwa maka ndị na-ahụ anya na ndị na-amụ ihe, gụnyere mmadụ.

Ihe nzuzo na-esi ísì ụtọ

Mgbe ị na-ekuku ume, ikuku ikuku na-abanye n'ime imi na, tupu ịkwaga n'ihu, na-abanye n'anụ ahụ pụrụ iche - epithelium olfactory, ọtụtụ centimeters n'ogo.². Nke a bụ njedebe nke mkpụrụ ndụ akwara na-achọpụta mkpali isi. Mgbama a natara n'aka ndị na-anabata ya na-abanye n'ụbụrụ na-esi ísì ụtọ, na site n'ebe ahụ gaa n'akụkụ ya ndị ọzọ (1). Mkpịsị aka ahụ nwere ihe nlele ísì kpọmkwem maka ụdị ọ bụla. Mmadụ nwere ike ịmata ihe dị ka mmadụ iri n’ime ha, ndị ọkachamara na-esi ísì ụtọ a zụrụ azụ nwekwara ike ịmata ọtụtụ ndị ọzọ.

Isi ísì na-akpata mmeghachi omume n'ime ahụ, ma ndị maara (dịka ọmụmaatụ, ị na-esi na isi na-adịghị mma na-apụ apụ) na amaghị ihe ọ bụla. Ndị ahịa na-eji katalọgụ nke mkpakọrịta na-esi ísì ụtọ. Echiche ha bụ isi ísì nke ikuku n'ụlọ ahịa na-esi ísì ụtọ nke osisi Krismas na gingerbread n'oge oge Afọ Ọhụrụ, nke na-akpali mmetụta dị mma n'ime onye ọ bụla ma na-abawanye ọchịchọ ịzụta onyinye. N'otu aka ahụ, isi nke achịcha ọhụrụ dị n'ebe a na-eri nri ga-eme ka ọnụ gị rie mmiri, ị ga-agbakwunyekwa ihe na ụgbọ ala gị.

2. A na-ejikarị Camphor eme ihe na mmanụ na-ekpo ọkụ. Ngwakọta atọ nwere ụdị dị iche iche nwere isi nke ha.

Ma gịnị na-eme ka ihe e nyere na-akpata mmetụta isi ísì a na-abụghị nke ọzọ?

Maka uto na-esi ísì ụtọ, e guzobela ụtọ ise bụ isi: nnu, ụtọ, ilu, utoojoo, oun (anụ) na otu ọnụ ọgụgụ nke ụdị ndị nabatara na ire. N'ihe banyere isi, a maghị ọbụna isi ísì isi dị, ma ọ bụ ọ bụrụ na ọ dị ma ọlị. Ọdịdị nke ụmụ irighiri ihe n’ezie na-ekpebi isi ísì, ma gịnị kpatara na ogige ndị nwere ihe owuwu yiri ya na-esi ísì kpamkpam (2), na ndị dị iche iche na-esikwa otu isi (3)?

3. Ngwakọta dị n'aka ekpe na-esi ísì dị ka musk (ihe na-esi ísì ụtọ), ebe ihe dị n'aka nri fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu na nhazi na enweghị isi.

Kedu ihe kpatara ọtụtụ esters ji esi ísì ụtọ, mana ogige sọlfọ na-esi ísì adịghị mma (nke a nwere ike ịkọwa ya)? Ụfọdụ ndị mmadụ anaghị enwe mmetụta kpamkpam na ụfọdụ isi ísì, na ọnụ ọgụgụ, ụmụ nwanyị nwere imi dị nro karịa ụmụ nwoke. Nke a na-egosi ọnọdụ mkpụrụ ndụ ihe nketa, ya bụ. ọnụnọ nke protein ndị a kapịrị ọnụ na ndị na-anabata ya.

N'ọnọdụ ọ bụla, enwere ajụjụ karịa azịza, e mepụtala ọtụtụ echiche iji kọwaa ihe omimi nke isi ísì.

Igodo na mkpọchi

Nke mbụ gbadoro ụkwụ na usoro enzymatic egosipụtara ebe molecule reactant dabara n'ime oghere nke molekul enzyme (saịtị na-arụ ọrụ) dị ka igodo n'ime mkpọchi. Ya mere, ha na-esi ísì n'ihi na ọdịdị nke ụmụ irighiri ihe ha na-adaba na oghere dị n'elu ndị na-anabata ya, na ụfọdụ otu atom na-ejikọta n'akụkụ ya (n'otu ụzọ ahụ enzymes na-ejikọta reactants).

Nke a bụ, na nkenke, tiori nke isi nke onye Britain na-ahụ maka biochemist mepụtara. Jonah E. Amurea. Ọ chọpụtara isi ísì asaa: camphor-musk, floral, minty, ethereal, oseose na ihe na-adịghị mma (ndị ọzọ bụ ngwakọta nke ndị a). Molecules nke ogige ndị nwere isi yiri ya nwekwara ihe ndị yiri ya, dịka ọmụmaatụ, ndị nwere ọdịdị okirikiri na-esi ísì dị ka camphor, na ogige ndị nwere isi na-adịghị mma gụnyere sulfur.

Usoro nhazi ahụ enweela ihe ịga nke ọma - dịka ọmụmaatụ, ọ kọwara ihe mere anyị ji akwụsị ịhụ isi mgbe obere oge gasịrị. Nke a bụ n'ihi na-egbochi ndị na-anabata ya niile site na ụmụ irighiri ihe na-ebu isi (otu ahụ dị ka ọ dị n'ihe gbasara enzymes nke ihe ngafe nwere). Otú ọ dị, ozizi a enweghị ike ime ka njikọ dị n'etiti nhazi kemịkal nke ngwakọta na isi ya. O nweghi ike iji ezi uche buo isi ihe tupu o nweta ya. Ọ pụghịkwa ịkọwa isi ísì nke obere ụmụ irighiri ihe dị ka amonia na hydrogen sulfide. Ndozigharị nke Cupid na ndị nọchiri ya mere (gụnyere ịba ụba nke isi ụtọ) ewepụghị mmejọ niile nke usoro nhazi ahụ.

Ụmụ irighiri ihe na-ama jijiji

Atọm na ụmụ irighiri ihe na-ama jijiji mgbe niile, na-agbatị ma na-ehulata njikọ dị n'etiti onwe ha, mmegharị ahụ anaghị akwụsị ọbụna na okpomọkụ efu. Molecules na-amịkọrọ ike vibrational, nke dabere na oke radieshon infrared. A na-eji eziokwu a mee ihe na IR spectroscopy, nke bụ otu n'ime ụzọ ndị bụ isi maka ịchọta nhazi nke ụmụ irighiri ihe - ọ dịghị ogige abụọ dị iche iche nwere otu ụdị IR (ma e wezụga ihe a na-akpọ isomers anya).

Ndị okike Ozizi vibrational nke isi (J.M. Dyson, R.H. Wright) achọtala njikọ n'etiti oge ịma jijiji na isi achọpụtara. Vibrations na resonance na-akpata ịma jijiji nke ụmụ irighiri ihe nnabata na epithelium olfactory, nke na-agbanwe nhazi ha ma na-eziga mkpali akwara na ụbụrụ. A na-eche na e nwere ihe dị ka ụdị iri abụọ nke ndị na-anabata ya na, ya mere, otu ọnụ ọgụgụ nke isi ísì.

N'ime afọ 70, ndị na-akwado echiche abụọ ahụ (vibrational na structural) na-asọrịta mpi nke ukwuu.

Ndị ọkà mmụta sayensị Vibrio kọwara nsogbu nke isi nke obere ụmụ irighiri ihe site n'eziokwu ahụ bụ na ụdịdị ha yiri iberi nke mkpụrụ ndụ ndị buru ibu nke nwere isi ísì. Agbanyeghị, ha enweghị ike ịkọwa ihe kpatara ụfọdụ isomers anya nwere otu ụdịdị nwere isi dị iche iche (4).

4. Optical isomers nke carvone: ọkwa S na-esi ísì cumin, ọkwa R na-esi ísì dị ka mint.

Ndị na-emepụta ihe na-akọwa eziokwu a n'ụzọ dị mfe - ndị na-anabata ya, na-eme ka enzymes, na-amata ọbụna ọdịiche dị nro dị otú ahụ n'etiti ụmụ irighiri ihe. Echiche nke ịma jijiji enweghịkwa ike ịkọ ike nke isi ísì, nke ndị na-eso echiche Cupid kọwara site na ike nke njide nke ndị na-ebu isi ísì na ndị na-anabata ya.

Ọ gbalịrị ichekwa ọnọdụ ahụ L. Torinona-atụ aro na epithelium olfactory na-arụ ọrụ dị ka microscope tunneling nyocha (!). Dị ka Turin si kwuo, electrons na-asọba n'etiti akụkụ nke onye na-anabata ya mgbe enwere akụkụ nke ihe na-esi ísì ụtọ nke nwere oge ụfọdụ vibrational n'etiti ha. Mgbanwe a na-akpata na nhazi nke onye na-anabata ya na-ebute nnyefe nke mkpali akwara. Otú ọ dị, mgbanwe nke Turin yiri ka ọ dị oke egwu nye ọtụtụ ndị ọkà mmụta sayensị.

Afia

Nkà mmụta ihe ndị dị ndụ agbalịwokwa ikpughe ihe omimi nke ísì, e nyewokwa nchọpụta a ihe nrite Nobel ọtụtụ ugboro. Ndị na-anabata isi ísì mmadụ bụ ezinụlọ nke ihe dị ka otu puku protein dị iche iche, na mkpụrụ ndụ ihe nketa na-ahụ maka njikọ ha na-arụ ọrụ naanị na epithelium na-esi ísì ụtọ (ya bụ, ebe ọ dị mkpa). Ndị na-edozi ndị na-anabata ya nwere agbụ nke amino acid nke helical. N'ihe oyiyi nke stitch na-ejikọta ọnụ, agbụ nke protein na-akụta akpụkpọ ahụ cell ugboro asaa, ya mere aha ya: asaa-helical transmembrane cell nnabata ,

Iberibe ndị na-apụta n'èzí cell na-emepụta ọnyà nke ụmụ irighiri ihe ndị nwere usoro kwesịrị ekwesị nwere ike ịbanye (5). A na-ejikọta protein ụdị G kpọmkwem na saịtị nnabata nke na-emikpu n'ime cell, mgbe a na-ejide ihe na-esi ísì ụtọ n'ime ọnyà, protein G-protein na-arụ ọrụ ma wepụta ya, na ebe G-protein ọzọ na-ejikọta, nke na-arụ ọrụ na ya. wepụtara ọzọ, wdg. The okirikiri na-ekwughachi ruo mgbe agbụ ísì molekul tọhapụrụ ma ọ bụ bibie site enzymes na-anọgide na-asachapụ elu nke olfactory epithelium. Onye na-anabata ya nwere ike ịgbalite ọbụna ọtụtụ mkpụrụ ndụ protein G ọtụtụ narị, na ihe mgbama dị elu dị otú ahụ na-enye ya ohere ịzaghachi ọbụna nchọta ụtọ ụtọ (6). Protein G na-arụ ọrụ na-amalite usoro mmeghachi omume kemịkalụ na-eduga na izipu mkpali akwara.

5. Nke a bụ ihe onye na-anabata isi ísì dị ka - protein 7TM.

Nkọwa nke dị n'elu banyere ọrụ nke ndị na-anabata olfactory yiri nke e gosipụtara na nhazi nhazi. Ebe ọ bụ na njide nke ụmụ irighiri ihe na-eme, enwere ike ịrụ ụka na tiori vibrational bụkwa akụkụ ziri ezi. Nke a abụghị nke mbụ na akụkọ ihe mere eme nke sayensị na echiche ndị mbụ na-ezighị ezi kpamkpam, kama ọ dị nso na eziokwu.

6. imi mmadụ dị ka onye na-achọpụta ogige na nyocha nke ngwakọta chromatographically kewapụrụ ha.

Gịnị mere ihe ji esi ísì?

Enwere ọtụtụ isi karịa ka enwere ụdị ndị na-anabata ihe na-esi ísì ụtọ, nke pụtara na ụmụ irighiri ihe na-eme ka protein dị iche iche na-arụ ọrụ n'otu oge. dabere na usoro dum nke akara na-abịa site na ebe ụfọdụ na bọlbụ olfactory. Ebe ọ bụ na ihe ndị na-esi ísì ụtọ nwere ọbụna ihe karịrị otu narị ogige, mmadụ nwere ike iche n'echiche mgbagwoju anya nke usoro ịmepụta ihe na-esi ísì ụtọ.

Ọ dị mma, mana gịnị kpatara ihe ji esi ísì ụtọ, ihe na-asọ oyi, na ihe na-abụghị ma ọlị?

Ajụjụ a bụ ọkara nke nkà ihe ọmụma, ma akụkụ ya nwere ike ịza. Ụbụrụ na-ahụ maka nghọta nke isi, nke na-achịkwa omume nke mmadụ na anụmanụ, na-eduzi mmasị ha na ísì ụtọ ma dọọ ha aka ná ntị megide ihe ndị na-esi ísì ụtọ. A na-achọta ísì ụtọ na-adọrọ adọrọ na, n'etiti ihe ndị ọzọ, esters ndị a kpọtụrụ aha ná mmalite isiokwu a na-ewepụta site na mkpụrụ osisi chara acha (ya mere, a na-ahapụ ihe ndị dị na sọlfọ site na ihe fọdụrụ na-ere ure (ka mma ịhapụ ha).

Ikuku anaghị esi ísì n'ihi na ọ bụ ndabere nke isi na-agbasa: agbanyeghị, chọpụta ọnụọgụ NH3 ma ọ bụ H.₂S, na akụkụ ahụ na-esi ísì ụtọ ga-ada ụda. Ya mere, nghọta nke isi bụ ihe mgbaàmà nke mmetụta nke ihe ụfọdụ. àgwà kwupụta ụdị.

Kedu ka ezumike na-abịanụ na-esi ísì? Egosiri azịza ya na foto (7).

7. Isi nke Krismas: n'aka ekpe bụ ihe na-esi ísì ụtọ nke gingerbread (zingerone na gingerol), n'aka nri - osisi Krismas (bornyl acetate na ụdị pinene abụọ).