Ihe nzuzo niile nke usoro mbara igwe

A na-ekewa ihe nzuzo nke usoro kpakpando anyị n'ime ndị a maara nke ọma, kpuchie na mgbasa ozi, dịka ọmụmaatụ, ajụjụ gbasara ndụ na Mars, Europa, Enceladus ma ọ bụ Titan, ihe owuwu na phenomena n'ime mbara ala buru ibu, ihe nzuzo nke akụkụ dị anya nke System, na ndị a na-agbasachaghị. Anyị chọrọ ịbanye na nzuzo niile, yabụ ka anyị lekwasị anya na ndị obere oge a.

Ka anyị malite site na "mmalite" nke nkwekọrịta ahụ, ya bụ site na Anyanwụ. Gịnị mere, dị ka ihe atụ, ogwe ndịda nke kpakpando anyị dị oyi karịa ogwe ugwu ya ihe dị ka puku iri asatọ. Kelvin? Mmetụta a, nke a chọpụtara ogologo oge gara aga, n'etiti narị afọ nke 80, adịghị ka ọ dabere na yamagnetik polarization nke anyanwụ. Ikekwe n'ime usoro nke Sun na pola mpaghara dị iche n'ụzọ ụfọdụ. Ma olee otú?

Taa, anyị maara na ọ bụ ha na-ahụ maka mgbanwe nke Sun. phenomena electromagnetic. Sam nwere ike ọ gaghị abụ ihe ijuanya. E kwuwerị, e ji wuo ya plasma, ebubo urughuru gas. Otú ọ dị, anyị amaghị kpọmkwem mpaghara Anyanwụ a na-eke oghere magnetikma ọ bụ ebe dị n'ime ya. N'oge na-adịbeghị anya, nha ọhụrụ egosila na oghere magnetik nke Sun dị ike ugboro iri karịa ka e chere na mbụ, ya mere ihe mgbagwoju anya a na-aghọwanye ihe na-adọrọ mmasị.

Anyanwụ nwere okirikiri ọrụ afọ 11. N'ime oge kacha elu (kachasị) nke okirikiri a, anyanwụ na-egbuke egbuke ma na-egbuke egbuke na ebe anwụ anwụ. Ahịrị oghere ndọta ya na-emepụta usoro dị mgbagwoju anya ka ọ na-erute oke anyanwụ (1). Mgbe usoro nke ntiwapụ a maara dị ka mwepu nke coronal massọnu-ọma a-kwa-la. N'oge opekempe anyanwụ, ahịrị ike na-amalite ịgba ọsọ ozugbo site na mkpanaka ruo na mkpanaka, dịka ha na-eme n'ụwa. Ma mgbe ahụ, n'ihi ntụgharị nke kpakpando ahụ, ha na-ekekọta ya gburugburu. N'ikpeazụ, ahịrị ubi ndị a na-agbatị ma na-agbatị "akwa" dị ka eriri rọba dọtara nke ukwuu, na-eme ka ubi ahụ gbawa ma mechie ogige ahụ laghachi azụ n'ọnọdụ mbụ ya. Anyị amaghị ihe nke a nwere njikọ na ihe na-eme n'okpuru elu anyanwụ. Ikekwe ha na-akpata site na omume nke ndị agha, convection n'etiti n'ígwé n'ime anyanwụ?

1. Ahịrị nke oghere magnetik nke Sun

na-esote ihe mgbagwoju anya nke anyanwụ - ihe kpatara ikuku anyanwụ ji dị ọkụ karịa elu anyanwụ, ya bụ. ebe foto? Ọ na-ekpo ọkụ nke ukwuu nke na enwere ike iji ya tụnyere okpomọkụ dị n'ime isi anwụ. Igwe foto nke anyanwụ nwere okpomọkụ nke ihe dị ka kelvin 6000, na plasma dị nanị puku kilomita ole na ole n'elu ya karịrị otu nde. Ekwenyere ugbu a na usoro kpo oku coronal nwere ike ịbụ ngwakọta nke mmetụta magnetik na anyanwụ ikuku. E nwere isi ihe abụọ nwere ike ịkọwa kpo oku coronal: nanoflari i kpo oku ife. Ikekwe azịza ya ga-abịa site na nyocha site na iji nyocha Parker, otu n'ime ọrụ ndị bụ isi bụ ịbanye corona anyanwụ wee nyochaa ya.

N'ihi na ike ya niile, Otú ọ dị, ikpe ikpe site na data, ọ dịkarịa ala na-adịbeghị anya. Ndị na-enyocha mbara igwe sitere na Max Planck Institute, na mmekorita ya na Mahadum Australia nke New South Wales na ebe ndị ọzọ, na-eme nyocha iji chọpụta kpọmkwem ma nke a ọ bụ n'ezie. Ndị nyocha ahụ na-eji data ahụ enyocha kpakpando ndị yiri anyanwụ na katalọgụ 150 XNUMX. kpakpando usoro isi. Mgbanwe na nchapụta nke kpakpando ndị a, nke, dị ka anyanwụ anyị, dị n'etiti ndụ ha, atụlewo. Anyanwụ anyị na-atụgharị otu ugboro kwa ụbọchị 24,5.ya mere ndị nchọpụta lekwasịrị anya na kpakpando na oge ntụgharị nke 20 ruo 30 ụbọchị. E mebiala ndepụta a site n'ịchacha okpomọkụ dị n'elu, afọ na nha nke ihe kacha dabara na anyanwụ. Ihe data enwetara n'ụzọ dị otu a gbara akaebe na kpakpando anyị dị jụụ n'ezie karịa ndị ọzọ ya na ha dịkọrọ ndụ. anwụ radieshon ọ na-agbanwe naanị 0,07%. n'etiti usoro na-arụ ọrụ na nke anaghị arụ ọrụ, ngbanwe nke kpakpando ndị ọzọ na-abụkarị okpukpu ise.

Ụfọdụ ndị na-atụ aro na nke a apụtaghị na kpakpando anyị na-adịkarị jụụ, kama na ọ bụ, dịka ọmụmaatụ, na-agafe oge na-adịghị arụ ọrụ nke na-ewe ọtụtụ puku afọ. NASA na-eme atụmatụ na anyị na-eche "oke kacha nta" ihu na-eme kwa narị afọ ole na ole. Oge ikpeazụ nke a mere bụ n'etiti 1672 na 1699, mgbe ọ bụ nanị ebe iri ise ka edere, ma e jiri ya tụnyere 40 50 - 30 puku sunspots na nkezi karịa afọ XNUMX. Oge a dị jụụ bịara mara dị ka Maunder Low narị afọ atọ gara aga.

Mercury jupụtara na ihe ịtụnanya

Ruo n'oge na-adịbeghị anya, ndị ọkà mmụta sayensị weere ya kpamkpam na-enweghị mmasị. Otú ọ dị, ozi na mbara ala gosiri na, n'agbanyeghị na-abawanye na elu okpomọkụ ruo 450 Celsius C, ya, o doro anya na, Mercury enwere ice mmiri. Ụwa a dịkwa ka ọ nwere ọtụtụ ihe isi ime dị oke ibu maka nha ya na ntakịrị ịtụnanya chemical mejupụtara. Enwere ike idozi ihe nzuzo nke Mercury site na ọrụ European-Japanese BepiColombo, nke ga-abanye na orbit nke obere mbara ala na 2025.

Data sitere na Ụgbọelu NASA MESSENGERnke gbara Mercury gburugburu n'etiti 2011 na 2015 gosiri na ihe dị n'elu Mercury nwere nnukwu potassium na-agbanwe agbanwe ma e jiri ya tụnyere ndị ọzọ. egwu redio arụ ọrụ kwụsiri ike. Ya mere, ndị ọkà mmụta sayensị malitere inyocha ohere ahụ okpu o nwere ike iguzo n'ebe dị anya site na anyanwụ, karịa ma ọ bụ obere, ma tụba ya nso na kpakpando n'ihi nkukota ya na nnukwu ahụ ọzọ. Ọkụ dị ike nwekwara ike ịkọwa ihe kpatara ya okpu o nwere nnukwu isi dị otú ahụ na uwe elu elu dịtụ gịrịgịrị. Mercury isi, nke nwere dayameta nke ihe dị ka kilomita 4000, dị n'ime mbara ala nke na-erughị 5000 km, nke karịrị pasent 55. olu ya. Maka ntụnyere, dayameta nke ụwa dị ihe dịka 12 km, ebe dayameta nke isi ya dị naanị 700 km. Ụfọdụ kwenyere na Merukri enweghị nnukwu ọgụ n'oge gara aga. E nwekwara ndị na-ekwu na Mercury nwere ike ịbụ ahụ dị omiminke nwere ike metụta ụwa ihe dịka ijeri afọ 4,5 gara aga.

Nyocha America, na mgbakwunye na ice mmiri dị ịtụnanya n'ebe dị otú ahụ, na Ebe ahia Mercury, ọ hụkwara ihe ndị dị n’ebe ahụ nwere obere ihe Crater ubi (2) Ozi ahụ chọtara atụmatụ ala dị iche iche nke mbara ala ndị ọzọ amaghị. Ọ na-adị ka ihe na-akpata ịda mbà n'obi ndị a bụ ikuku nke ihe dị n'ime Mercury. ọ dị ka a Mpụta oyi akwa nke Mercury A na-ahapụ ụfọdụ ihe na-agbanwe agbanwe, bụ nke a na-agbanye n'ime oghere gbara ya gburugburu, na-ahapụ n'azụ usoro ndị a dị ịtụnanya. N'oge na-adịbeghị anya ekpughere na scythe na-esote Mercury bụ ihe na-akpali akpali (ikekwe ọ bụghị otu). N'ihi na BepiColombo ga-amalite nyocha ya n'ime afọ iri. mgbe ọgwụgwụ nke ozi ozi, ndị ọkà mmụta sayensị na-atụ anya ịchọta ihe àmà na-egosi na oghere ndị a na-agbanwe: ha na-abawanye, na-ebelata. Nke a ga-apụta na Mercury ka bụ ụwa na-arụsi ọrụ ike, dị ndụ, ọ bụghịkwa ụwa nwụrụ anwụ dị ka ọnwa.

2. Ihe owuwu dị omimi na olulu mmiri Kertes na Mercury

A na-eti Venus ihe, mana gịnị?

Ntak Venus otú dị iche na Ụwa? A kọwawo ya dị ka ejima ụwa. Ọ bụ karịa ma ọ bụ obere yiri nha na ụgha na nke a na-akpọ ebe obibi gburugburu anyanwụebe enwere mmiri mmiri. Ma ọ na-apụta, e wezụga nha, ọ bụghị ọtụtụ myirịta. Ọ bụ mbara ụwa nke oké ifufe na-adịghị agwụ agwụ na-efe efe na 300 kilomita kwa elekere, na mmetụta griin ha na-enye ya nkezi okpomọkụ hell dị 462 Celsius. Ọ na-ekpo ọkụ nke ukwuu iji gbazee ndu. Gịnị mere ọnọdụ ndị ọzọ dị otú ahụ karịa na Ụwa? Gịnị mere a dị ike griin haus mmetụta?

Ikuku nke Venus ruo w 95 pasent. carbon dioxide, otu gas ahụ bụ isi ihe kpatara mgbanwe ihu igwe na Ụwa. Mgbe ị na-eche nke ahụ ikuku n'ụwa bụ 0,04% naanị. OLEE ụdị₂ị pụrụ ịghọta ihe mere o ji dị otú ahụ. Kedu ihe kpatara nnukwu gas a na Venus? Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na Venus na-adịbu ka ụwa, nke nwere mmiri mmiri na obere CO.₂. Ma n'oge ụfọdụ, ọ na-ekpo ọkụ nke ukwuu ka mmiri ahụ pụta, ebe ọ bụ na uzuoku mmiri bụkwa ikuku ikuku na-ekpo ọkụ, ọ na-eme ka ikpo ọkụ ka njọ. N'ikpeazụ, ọ na-ekpo ọkụ nke ukwuu nke na carbon dioxide tọrọ n'ime nkume ka ewepụtara ya, mechaa mejupụta ikuku na carbon dioxide.₂. Otú ọ dị, ọ ga-abụrịrị na ọ dị ihe kparịrị Domino mbụ n'ime ebili mmiri nke kpo oku na-aga n'ihu. Ọ bụ ụdị ọdachi?

Nnyocha nke Geological na geophysical na Venus malitere nke ọma mgbe ọ banyere orbit na 1990. Magellan nyocha wee gaa n'ihu na-anakọta data ruo 1994. Magellan ewepụtala pasentị 98 nke elu ụwa wee bufee ọtụtụ puku ihe onyonyo na-akpali akpali nke Venus. Na nke mbụ, ndị mmadụ na-ele anya nke ọma ka Venus dị ka n'ezie. Ihe kacha tụrụ n'anya bụ enweghị ụkọ olulu ma e jiri ya tụnyere ndị ọzọ dị ka ọnwa, Mars na Mercury. Ndị na-enyocha mbara igwe nọ na-eche ihe gaara eme ka elu Venus yie ka ọ bụ nwata.

Ka ndị ọkà mmụta sayensị lere anya nke ọma n'usoro data nke Magellan weghachiri, ọ bịara doo anya na n'ụzọ ụfọdụ a ga-edochi elu mbara ala a ngwa ngwa, ma ọ bụrụ na ọ bụghị "dochie ya". Ọdachi a kwesịrị ime na nde afọ 750 gara aga, n'oge na-adịbeghị anya ngalaba geological. Don Tercott sitere na Mahadum Cornell na 1993 tụrụ aro na eriri Venusian mechara gbakọọ nke ukwuu nke na ọ tọrọ okpomọkụ nke ụwa n'ime ya, mechaa were lava gbazere kpuchie elu ya. Turcott kọwara usoro a dị ka cyclical, na-atụ aro na ihe omume ọtụtụ narị nde afọ gara aga nwere ike ịbụ naanị otu n'ime usoro. Ndị ọzọ na-atụ aro na ugwu mgbawa bụ maka "ngbanwe" nke elu na ọ dịghị mkpa ịchọ nkọwa na. ọdachi oghere.

Ha dị iche ihe omimi nke Venus. Ọtụtụ mbara ala na-atụgharị na elekere elekere ma a na-ele ha anya site n'elu. anwụ (ya bụ, site na Ugwu Ugwu nke Ụwa). Otú ọ dị, Venus na-eme ihe dị iche, na-eduga n'echiche bụ na nnukwu nkukota ga-abụrịrị na mpaghara ahụ n'oge gara aga.

Ọ na-ezo diamond na Uranus?

, ohere nke ndụ, ihe omimi nke eriri asteroid, na ihe omimi nke Jupita na nnukwu ọnwa ya na-adọrọ adọrọ so na "ihe omimi ndị a ma ama" anyị na-ekwu na mmalite. Eziokwu ahụ bụ na mgbasa ozi na-ede ọtụtụ ihe banyere ha apụtaghị, n'ezie, na anyị maara azịza ya. Ọ pụtara nnọọ na anyị maara ajụjụ ndị ahụ nke ọma. Ihe kachasị ọhụrụ n'usoro isiokwu a bụ ajụjụ nke ihe na-eme ka ọnwa Jupiter, Europa, na-enwu site n'akụkụ na-abụghị ìhè anyanwụ (3). Ndị ọkà mmụta sayensị na-akụ nzọ na mmetụta Igwe ndọta Jupiter.

3. Nsụgharị nka nke ọnwa Jupiter, Europe

Edela ọtụtụ ihe gbasara Fr. Sistemụ Saturn. N'okwu a, Otú ọ dị, ọ na-abụkarị maka ọnwa ya ọ bụghị maka mbara ala n'onwe ya. A na-agba onye ọ bụla ụtọ ikuku na-adịghị ahụkebe nke titan, mmiri mmiri na-ekwe nkwa nke dị n'ime oke osimiri nke Enceladus, agba agba okpukpu abụọ nke Iapetus. E nwere ọtụtụ ihe omimi nke na-erughị nlebara anya na nnukwu gas n'onwe ya. Ka ọ dị ugbu a, ọ nwere ọtụtụ ihe nzuzo karịa naanị usoro e ji emepụta cyclones hexagonal na okporo osisi ya (4).

4. Igwe ikuku hexagonal na okporo osisi Saturn.

Ndị ọkà mmụta sayensị kwuru na ịma jijiji nke mgbanaka mbara alakpatara site na ịma jijiji dị n'ime ya, ọtụtụ adịghị mma na enweghị usoro. Site na nke a, ha kwubiri na nnukwu ihe ga-emerịrị n'okpuru ala dị nro (tụnyere Jupita). Ụgbọ elu Juno na-amụ Jupita nso nso. Na Saturn? Ọ dịrịghị ndụ ịhụ ozi nchọpụta dị otú ahụ, a makwaghị ma ọ ga-echere otu n'ọdịnihu dị nso.

Agbanyeghị, n'agbanyeghị ihe nzuzo ha. Saturn ọ dị ka ọ dị nso na mbara ụwa dị nro ma e jiri ya tụnyere mbara ala kacha nso na anyanwụ, Uranus, ezigbo weirdo n'etiti mbara ala. Ụwa niile dị na mbara igwe na-agba gburugburu anyanwụ n'otu ụzọ ahụ na n'otu ụgbọ elu, dị ka ndị na-enyocha mbara igwe si kwuo, bụ usoro nke ịmepụta ihe dum site na diski na-atụgharị nke gas na ájá. Ụwa niile, ma e wezụga Uranus, nwere axis nke ntụgharị na-eduzi ihe dị ka "elu", ya bụ, perpendicular na ụgbọ elu nke eklips. N'aka nke ọzọ, Uranus yiri ka ọ dinara n'ụgbọelu a. Ruo ogologo oge (afọ 42), ogwe osisi ya na ugwu ma ọ bụ ndịda na-atụ aka ozugbo na Sun.

Axis na-adịghị ahụkebe nke ntụgharị nke Uranus nke a bụ naanị otu n'ime ihe nkiri ọha mmadụ na-enye ohere. N'oge na-adịbeghị anya gara aga, a chọtara ihe ndị dị ịrịba ama nke ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ satịlaịtị a maara nke ọma na iri atọ mgbanaka usoro natara nkọwa ọhụrụ site n'aka ndị na-enyocha mbara igwe nke Japan nke Prọfesọ Shigeru Ida sitere na Ụlọ Ọrụ Nkà na Ụzụ Tokyo. Nnyocha ha na-egosi na na mmalite nke akụkọ ihe mere eme anyị Sistemu mbara igwe Uranus na nnukwu mbara ala na-ekpo ọkụ dakọtarana ruo mgbe ebighị ebi tụgharịrị na-eto eto na mbara ala. Dị ka ọmụmụ nke Prọfesọ Ida na ndị ọrụ ibe ya si kwuo, nnukwu ọgụ na mbara ala ndị dị anya, oyi na oyi na-atụ ga-adị nnọọ iche na nkukota na mbara ala okwute. N'ihi na ọnọdụ okpomọkụ nke ice mmiri na-etolite dị ntakịrị, ọtụtụ n'ime mkpọmkpọ ikuku Uranus na ihe na-emetụta ya nwere ike ịpụpụ n'oge nkukota ahụ. Otú ọ dị, ihe ahụ enweela ike ịkwatu axis nke mbara ala, na-enye ya oge ntụgharị ngwa ngwa (ụbọchị Uranus dị ugbu a ihe dị ka awa 17), na obere irighiri ihe si na nkukota ahụ nọrọ ogologo oge na ọnọdụ ikuku. Ihe fọdụrụ ga-emecha mepụta obere ọnwa. Ọnụ ọgụgụ nke Uranus na oke nke satịlaịtị ya dị otu narị ugboro karịa oke nke ụwa na satịlaịtị ya.

Otee aka Uranus a naghị ele ya anya ka ọ na-arụsi ọrụ ike. Nke a bụ ruo n’afọ 2014, mgbe ndị na-enyocha mbara igwe dekọrọ ụyọkọ nnukwu ifufe methane nke fesara n’ụwa. Na mbụ e chere na Ike anyanwụ na-eme ka oké ifufe dị na mbara ala ndị ọzọ. Mana ike anyanwụ esighi ike na mbara ala dị anya dịka Uranus. Dị ka anyị maara, ọ dịghị isi iyi ọzọ nke ike ga-eme ka oké ifufe dị otú ahụ mee. Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na oké ifufe nke Uranus na-amalite na mbara ikuku ya, n'adịghị ka oké ifufe nke anyanwụ kpatara. Ma ọ bụghị ya, Otú ọ dị, ihe kpatara na usoro nke oké ifufe ndị a ka bụ ihe omimi. Uranus ikuku nwere ike ịdị ike karịa ka ọ dị n'èzí, na-emepụta okpomọkụ nke na-eme ka oké ifufe ndị a pụta. Ọ pụkwara ịdị ọkụ n'ebe ahụ karịa ka anyị chere.

Dị ka Jupiter na Saturn Ikuku nke Uranus bara ụba na hydrogen na helium.mana n'adịghị ka ụmụnne ya ndị buru ibu, uranium nwekwara ọtụtụ methane, amonia, mmiri, na hydrogen sulfide. Methane gas na-amịkọrọ ìhè na njedebe uhie nke ụdịdị dị iche iche., na-enye Uranus tint na-acha anụnụ anụnụ. N'okpuru ikuku bụ azịza nye ihe omimi ọzọ nke Uranus - enweghị ike ịchịkwa ya. oghere magnetik ọ na-ehulata ogo 60 site na axis nke ntụgharị, na-esiwanye ike n'otu osisi karịa nke ọzọ. Ụfọdụ ndị na-enyocha mbara igwe kweere na ala ahụ gbagọrọ agbagọ pụrụ ịbụ n'ihi nnukwu mmiri mmiri ionic zoro n'okpuru ígwé ojii na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ jupụtara na mmiri, amonia, na ọbụna ụmụ irighiri mmiri nke diamond.

Ọ nọ na orbit ya Ọnwa 27 amara na mgbanaka 13 mara. Ha niile bụ ndị iju dị ka mbara ala ha. Mgbanaka nke Uranus emeghị ha nke ice na-egbuke egbuke, dị ka gburugburu Saturn, kama nke nkume nkume na ájá, ya mere ha na-agba ọchịchịrị ma sie ike ịhụ. Mgbaaka nke saturn ndị na-enyocha mbara igwe na-enyo enyo, n'ime nde afọ ole na ole, mgbanaka gburugburu Uranus ga-adị ogologo oge. E nwekwara ọnwa. N'ime ha, ikekwe ihe kachasị "ihe a na-akọ nke mbara igwe", Miranda (5). Kedu ihe mere aru a gbuturu, anyị enweghịkwa echiche. Mgbe a na-akọwa mmegharị nke ọnwa Uranus, ndị ọkà mmụta sayensị na-eji okwu ndị dị ka "random" na "adịghị akwụ ụgwọ". Ọnwa na-aga n'ihu ma na-adọta ibe ha n'okpuru mmetụta nke ike ndọda, na-eme ka ogologo oge ha na-agba ọsọ na-enweghị atụ, na ụfọdụ n'ime ha na-atụ anya na ha ga-adaba na ibe ha kemgbe ọtụtụ nde afọ. Ekwenyere na ọ dịkarịa ala otu n'ime mgbanaka Uranus malitere n'ihi nkukota dị otú ahụ. Enweghị amụma nke usoro ihe a bụ otu n'ime nsogbu nke ozi a na-eche echiche na-agba gburugburu ụwa a.

Ọnwa nke chụpụrụ ọnwa ndị ọzọ

Ọ dị ka anyị maara ihe na-eme na Neptune karịa na Uranus. Anyị maara banyere ndekọ ifufe na-eru 2000 km / h na anyị nwere ike ịhụ ọchịchịrị tụrụ nke cyclones n'elu-acha anụnụ anụnụ ya. Ọzọkwa, dị nnọọ ntakịrị karịa. Anyị na-eche ihe kpatara ya mbara igwe na-enye ọkụ karịa ka ọ na-enweta. Iche na-atụle Neptune dị anya site na Sun. NASA na-eme atụmatụ na ọdịiche okpomọkụ dị n'etiti isi iyi ọkụ na igwe ojii dị elu bụ 160 Celsius.

Ọ dịghị obere ihe omimi gburugburu ụwa a. Ndị ọkà mmụta sayensị na-eche kedu ihe mere ọnwa neptune. Anyị maara ụzọ abụọ nke satịlaịtị na-enweta mbara ala - ma ọ bụ satịlaịtị na-etolite n'ihi nnukwu mmetụta, ma ọ bụ na-ahapụ ha. nguzobe nke usoro mbara igwe, kpụrụ site na orbital ọta gburugburu ụwa nnukwu gas. ụwa i ije eleghị anya ha nwetara ọnwa ha site na mmetụta dị ukwuu. Gburugburu ndị dike gas, ọtụtụ ọnwa na-amalite site na diski orbital, na nnukwu ọnwa na-atụgharị n'otu ụgbọ elu na sistemụ mgbanaka mgbe ntụgharị ha gasịrị. Jupita, Saturn na Uranus dabara na foto a, mana Neptune adabaghị. Enwere otu nnukwu ọnwa ebe a Traitonnke bụ ọnwa nke asaa ugbu a na mbara igwe (6). Ọ dị ka ọ bụ ihe ewepụtara gafere Kuipernke site n'ụzọ bibiri ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ usoro Neptune dum.

6. Ntụle nke nha nke satịlaịtị kasị ukwuu na mbara ala dwarf nke usoro mbara igwe.

Trytona orbit deviates si mgbakọ. Satellites ndị ọzọ niile anyị maara - Ọnwa Ụwa, yana nnukwu satịlaịtị Jupiter, Saturn na Uranus - na-atụgharị ihe dị ka n'otu ụgbọ elu dị ka mbara ala nke ha nọ. Ọzọkwa, ha niile na-agbagharị n'otu ụzọ dị ka mbara ala: counterclockwise ma ọ bụrụ na anyị anya "ala" si n'ebe ugwu osisi nke Sun. Trytona orbit nwere olile anya nke 157° ma e jiri ya tụnyere ọnwa, nke na-agbagharị na ntụgharị Neptune. Ọ na-ekesa na ihe a na-akpọ retrograde: Neptune na-atụgharị n'akụkụ elekere, ebe Neptune na mbara ala ndị ọzọ niile (yana Satellites niile dị n'ime Triton) na-atụgharị n'akụkụ nke ọzọ (7). Na mgbakwunye, Triton anọghị n'otu ụgbọ elu ma ọ bụ n'akụkụ ya. na-agba gburugburu Neptune. A na-atụgharị ya ihe dịka 23º n'ụgbọ elu nke Neptune na-agbagharị na axis nke ya, ma e wezụga na ọ na-atụgharị n'ụzọ na-ezighị ezi. Ọ bụ nnukwu ọkọlọtọ na-acha uhie uhie nke na-agwa anyị na Triton esiteghị n'otu diski mbara ala nke kpụrụ ọnwa ime (ma ọ bụ ọnwa nke ndị dike gas).

7. Triton's orbital ọchịchọ gburugburu Neptune.

Site na njupụta nke ihe dịka gram 2,06 kwa cubic centimita, njupụta Triton dị elu nke ukwuu. Enwere kpuchie na ice cream dị iche iche: nitrogen oyi kpọnwụrụ na-ekpuchi akwa carbon dioxide oyi kpọnwụrụ (akpụrụ akpụ) na uwe mwụda nke ice mmiri, na-eme ka ọ dị ka ihe mejupụtara ya na elu Pluto. Otú ọ dị, ọ ga-enwe a denser nkume-metal isi, nke na-enye ya a ukwuu ukwuu njupụta karịa Pluto. Naanị ihe anyị maara dị ka Triton bụ Eris, ihe belt Kuiper kacha ibu, na pasent 27. buru ibu karịa Pluto.

Enwere naanị Ọnwa 14 mara amara nke Neptune. Nke a bụ ọnụ ọgụgụ kacha nta n'etiti ndị dike gas na anwụ. Ikekwe, dị ka ọ dị na Uranus, ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke nta satịlaịtị na-agbagharị gburugburu Neptune. Agbanyeghị, ọ nweghị satịlaịtị ka ukwuu ebe ahụ. Triton dị nso na Neptune, na nkezi orbital anya nke naanị 355 km, ma ọ bụ ihe dị ka pasent 000. nso Neptune ka ọnwa dị n'ụwa. Ọnwa na-abịa, Nereid, dị kilomita 10 site na mbara ala, Galimede dị kilomita 5,5 site na mbara ala. Ndị a dị ezigbo anya. Site na uka, ọ bụrụ na ị chịkọta satịlaịtị niile nke Neptune, Triton bụ 16,6%. oke nke ihe niile na-agba gburugburu Neptune. Enwere enyo siri ike na mgbe mwakpo nke Neptune orbit gasịrị, ọ n'okpuru mmetụta nke ike ndọda tụbara ihe ndị ọzọ n'ime ya. Akwụkwọ ikike ngafe Kuiper.

Nke a na-adọrọ mmasị n'onwe ya. Naanị foto elu Triton anyị nwere ka e sere Sondi Voyager 2, gosi ihe dị ka ụdọ gbara ọchịchịrị iri ise ndị e chere na ha bụ cryovolcanoes (8). Ọ bụrụ na ha dị adị, mgbe ahụ nke a ga-abụ otu n'ime ụwa anọ dị na mbara igwe (Earth, Venus, Io na Triton) mara na ha nwere ọrụ mgbawa n'elu. Agba Triton adabaghịkwa na ọnwa ndị ọzọ nke Neptune, Uranus, Saturn ma ọ bụ Jupita. Kama, ọ na-ejikọta ya na ihe ndị dị ka Pluto na Eris, nnukwu eriri Kuiper. Ya mere Neptune gbachitere ya n'ebe ahụ - ya mere ha na-ekwu taa.

N'ofe ugwu Kuiper na gafere

Za orbit nke Neptune Achọpụtara narị narị ihe ọhụrụ, ndị pere mpe nke ụdị a na mbido 2020. mbara ala dwarf. Ndị na-enyocha mbara igwe sitere na Survey Energy Survey (DES) kọrọ na achọpụtara ozu 316 dị otú ahụ n'èzí orbit Neptune. N'ime ndị a, 139 amaghị kpamkpam tupu ọmụmụ ihe ọhụrụ a, na 245 ka a hụrụ na mbụ DES hụrụ. E bipụtara nyocha nke ọmụmụ a n'usoro ihe mgbakwunye na akwụkwọ akụkọ astrophysical.

Neptun na-agbagharị gburugburu anyanwụ n'ebe dị anya ihe dịka 30 AU. (I, Earth-Sun anya). N'ofe Neptune ụgha Pdị ka Kuyper - otu ihe igwe oyi kpọnwụrụ akpọnwụ (gụnyere Pluto), comets na ọtụtụ nde obere ahụ, okwute na ọla, na-enwe ngụkọta site na iri iri ruo ọtụtụ narị ugboro karịa uka. ọ bụghị asteroid. Ugbu a, anyị maara ihe dị ka puku ihe atọ a na-akpọ Trans-Neptunian Objects (TNOs) na mbara igwe, ma a na-eme atụmatụ na ọnụ ọgụgụ zuru ezu dị nso na 100 9 (XNUMX).

9. Ntụle nha nke ihe ndị trans-Neptunian mara amara

Daalụ 2015 na-abịa New Horizons nyocha na-aga Plutonke ọma, anyị maara ihe gbasara ihe a rụrụ arụ karịa Uranus na Neptune. N'ezie, lerukwuo anya ma mụọ nke a mbara igwe dwarf welitere ọtụtụ ihe omimi ọhụrụ na ajụjụ gbasara ọdịdị mbara ala dị ịtụnanya dị ịtụnanya, gbasara ikuku dị ịtụnanya, gbasara glaciers methane na ọtụtụ ihe ịtụnanya ndị ọzọ tụrụ anyị n'anya n'ụwa a dị anya. Agbanyeghị, ihe omimi Pluto so na “amara nke ọma” n'echiche nke anyị ekwuola ugboro abụọ. Enwere ọtụtụ ihe nzuzo na-ewu ewu na mpaghara ebe Pluto na-egwu.

Dị ka ihe atụ, a na-ekwenye na comets malitere ma malite n'ebe dị anya na mbara igwe. na eriri Kuiper (n'ofè orbit nke Pluto) ma ọ bụ gafee, na a omimi mpaghara a na-akpọ Igwe ojii, ahụ ndị a site n'oge ruo n'oge okpomọkụ anyanwụ na-eme ka ice na-ekupụ. Ọtụtụ comets kụrụ Sun ozugbo, ma ndị ọzọ na-enwe ọganihu ime obere ntụgharị nke ntụgharị (ma ọ bụrụ na ha sitere na belt Kuiper) ma ọ bụ ogologo (ọ bụrụ na ha sitere na igwe ojii Ortho) gburugburu Sun's orbit.

N'afọ 2004, ahụrụ ihe dị ịtụnanya n'ájá anakọtara n'oge NASA's Stardust mission to Earth. Comet Wild-2. Mkpụrụ nke uzuzu sitere na ahụ oyi kpọnwụrụ na-egosi na a kpụrụ ya na oke okpomọkụ. Ekwenyere na Wild-2 sitere na Kuiper Belt, yabụ kedu ka obere specks ndị a ga-esi etolite na gburugburu 1000 Kelvin? Ihe nlele nke anakọtara site na Wild-2 nwere ike ịmalite na mpaghara etiti nke diski acretion, na nso Sun na-eto eto, na ihe na-ebuga ha na mpaghara dị anya. anwụ na eriri Kuiper. Naanị ugbu a?

Ebe anyị na-awagharịkwa ebe ahụ, ikekwe anyị kwesịrị ịjụ ihe kpatara ya Ọ bụghị Kuiper ọ kwụsịrị na mberede? The Kuiper belt bụ nnukwu mpaghara nke usoro mbara igwe nke na-eme mgbanaka gburugburu anyanwụ na-agafe na Neptune. Onu ogugu nke Kuiper Belt Objects (KBOs) na-agbada na mberede n'ime 50 AU. site na anyanwụ. Nke a bụ ihe ijuanya, ebe ọ bụ na ụdị usoro iwu na-ebu amụma mmụba na ọnụ ọgụgụ ihe dị na ebe a. Ọdịda ahụ dị egwu nke na a na-akpọ ya "Kuiper Cliff".

Enwere otutu echiche gbasara nke a. A na-eche na ọ dịghị ezigbo "ọnụ ọnụ ugwu" nakwa na e nwere ọtụtụ ihe belt Kuiper na-agba gburugburu 50 AU, ma n'ihi ihe ụfọdụ ha dị ntakịrị na ndị a na-apụghị ịhụ anya. Ihe ọzọ, echiche na-esekarị okwu bụ na CMOs dị n'azụ "ọnụ ọnụ" ahụ bụ ndị otu mbara ala kpochapụrụ. Ọtụtụ ndị na-enyocha mbara igwe na-emegide echiche a, na-ekwu maka enweghị ihe akaebe na-egosi na nnukwu ihe na-agba gburugburu eriri Kuiper.

Nke a dabara na "Planet X" ma ọ bụ Nibiru hypotheses. Ma nke a nwere ike ịbụ ihe ọzọ, ebe ọ bụ na resonant ọmụmụ nke na-adịbeghị anya Konstantin Batygin i Mike Brown ha na-ahụ mmetụta nke “elu ụwa nke itoolu” n'ụdị dị iche iche kpamkpam, v eccentric orbits ihe a na-akpọ Extreme Trans-Neptunian Objects (eTNOs). The hypothetical planet nke na-ahụ maka "Kuiper cliff" agaghị ibu karịa Ụwa, na "ụwa nke itoolu", dị ka ndị na-enyocha mbara igwe kwuru, ga-adị nso na Neptune, ukwuu ibu. Ma eleghị anya, ha abụọ nọ ebe ahụ ma na-ezo n'ọchịchịrị?

Gịnị kpatara na anyị ahụghị ihe atụ nke mbara ala Planet X n'agbanyeghị na anyị nwere nnukwu oke dị otú ahụ? Na nso nso a, ntụnye ọhụrụ apụtala nke nwere ike ịkọwa nke a. Ya bụ, anyị na-adịghị ahụ ya, n'ihi na ọ bụghị a mbara ala ma, ma eleghị anya, mbụ nwa oghere hapụrụ mgbe Nnukwu mgbawa, mana ejidere ya anyanwụ ike ndọda. Ọ bụ ezie na ọ dị oke karịa ụwa, ọ ga-adị ihe dịka 5 centimita na dayameta. Echiche a, nke bụ Ed Witten, ọkà mmụta sayensị na Mahadum Princeton, apụtala n'ọnwa ndị na-adịbeghị anya. Ọkà mmụta sayensị na-atụ aro ịnwale echiche ya site na iziga n'ebe anyị na-eche na ọ dị adị nke oghere ojii, ìgwè nke nanosatellites na-arụ ọrụ laser, dị ka ndị e mepụtara na Breakthrough Starshot project, nke ihe mgbaru ọsọ ya bụ ụgbọ elu interstellar na Alpha Centauri.

Akụkụ ikpeazụ nke usoro mbara igwe kwesịrị ịbụ Oort Cloud. Naanị ọ bụghị onye ọ bụla maara na ọ dị adị. Ọ bụ igwe ojii nwere ntụ ntụ, obere irighiri ihe, na asteroids na-agba gburugburu anyanwụ n'ebe dị anya nke 300 ruo 100 nkeji mbara igwe, nke na-abụkarị nke ice na gas siri ike dị ka amonia na methane. Ọ na-agbatị ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ anọ nke anya ka Proxima Centauri. Oke mpụta nke Oort Cloud na-akọwa oke oke mmetụta ndọda nke sistemu anyanwụ. Igwe ojii Oort bụ ihe fọdụrụ na nhazi nke usoro mbara igwe. Ọ mejupụtara ihe ndị a chụpụrụ na Sistemu site n'ike ike ndọda nke ndị dike gas n'oge mmalite nke nhazi ya. N'agbanyeghị na enwebeghị nkwenye ozugbo gbasara Oort Cloud, ịdị adị ya ga-abụrịrị nke comets ogologo oge na ọtụtụ ihe sitere na otu centaur gosipụtara ịdị adị ya. Igwe ojii dị n'elu Oort, nke ike ndọda jikọtara ya na sistemụ anyanwụ, ike ndọda ga-enwe nsogbu n'ụzọ dị mfe n'okpuru mmetụta nke kpakpando dị nso na.

Mmụọ nke usoro mbara igwe

N'ịbanye n'ime ihe omimi nke Sistemu anyị, anyị achọpụtala ọtụtụ ihe ndị a na-eche na ọ dị adị, na-agbagharị gburugburu anyanwụ na mgbe ụfọdụ nwere mmetụta dị egwu na ihe omume n'oge mmalite na nhazi nke mpaghara mbara igwe anyị. Ndị a bụ "ghosts" pụrụ iche nke sistemu anyanwụ. Ọ dị mma ileba anya n’ihe ndị e kwuru na ha adịbuola ebe a, ma ugbu a, ma ọ̀ bụ na anyị apụghị ịhụ ha (10).

10. Echiche efu na-efu ma ọ bụ ihe a na-adịghị ahụ anya nke usoro mbara igwe

Ndị na-enyocha mbara igwe n'otu oge ha sụgharịchara otu onye Orbit nke Mercury dị ka ihe ịrịba ama nke mbara ala na-ezo na ụzarị anyanwụ, nke a na-akpọ. Вулкан. Ozizi Einstein nke ike ndọda kọwara orbital anomalies nke obere mbara ala na-enweghị na-amalite ọzọ planet, ma a ka nwere ike inwe asteroids ("volcanoes") na mpaghara a nke anyị na-ahụbeghị.

Ekwesịrị ịgbakwunye na ndepụta ihe efu mbara ala Ha (ma ọ bụ Orpheus), mbara ụwa oge ochie a na-eche n'echiche na usoro mbara igwe nke mbụ nke, dị ka echiche ndị na-eto eto si dị, dakọtara na ya. mmalite ụwa N'ihe dị ka ijeri afọ 4,5 gara aga, ụfọdụ n'ime irighiri ihe ndị e kere n'ụzọ dị otú a ka etinyere n'okpuru mmetụta nke ike ndọda na mbara ala anyị, na-akpụ Ọnwa. Ọ bụrụ na nke ahụ mere, eleghị anya anyị agaraghị ahụ Thea, ma n'echiche, usoro Ụwa-Ọnwa ga-abụ ụmụ ya.

N'ịgbaso ụzọ nke ihe omimi, anyị na-asụ ngọngọ Planet V, mbara ụwa nke ise nke usoro mbara igwe, nke kwesịrị mgbe ọ ga-agbawa anyanwụ gburugburu n'etiti Mars na eriri asteroid. Ndị ọkà mmụta sayensị na-arụ ọrụ na NASA tụrụ aro ịdị adị ya. John Chambers i Jack Lissauer dị ka nkọwa ga-ekwe omume maka nnukwu bọmbụ ndị mere na oge Hadean na mmalite nke ụwa anyị. Dị ka hypothesis si kwuo, site n'oge e guzobere mbara ala c anwụ mbara ala nkume ise dị n'ime kpụrụ. Planetwa nke ise nọ n'obere orbit gbawara agbawa nke nwere obere axis nke 1,8-1,9 AU. Nke a na-eme ka ọ ghara ịdị n'otu site na ọgba aghara sitere na mbara ala ndị ọzọ, mbara ala ahụ banyere n'ime orbit eccentric na-agafe eriri asteroid dị n'ime. Asteroids gbasasịrị ejedebe n'okporo ụzọ na-agafe na mbara ala Mars, mgbawa na-agbagharị agbagharị, yana ịgbakọta. ụwa orbit, na-abawanye oge mmetụta na ụwa na ọnwa nwa oge. N'ikpeazụ, mbara ala ahụ banyere n'okirikiri resonant nke ọkara nke ịdị ukwuu nke 2,1 A wee daba na anyanwụ.

Iji kọwaa ihe omume na ihe ndị dị n'oge mmalite nke ịdị adị nke usoro mbara igwe, a tụrụ aro ngwọta, karịsịa, nke a na-akpọ " jump theory of Jupiter "(). A na-eche na Jupita orbit mgbe ahụ ọ gbanwere ngwa ngwa n'ihi mmekọrịta ya na Uranus na Neptune. Ka ịme anwansị nke ihe omume na-eduga na ọnọdụ dị ugbu a, ọ dị mkpa iche na na usoro mbara igwe dị n'etiti Saturn na Uranus n'oge gara aga e nwere mbara ala nwere oke yiri Neptune. N’ihi “ịwụli elu” Jupita n’ime orbit anyị maara taa, a tụpụrụ nnukwu gas nke ise n’usoro mbara ala mara taa. Gịnị mere ụwa a ọzọ? Nke a nwere ike ịkpata ọgba aghara na eriri Kuiper na-apụta, na-atụba ọtụtụ obere ihe n'ime usoro mbara igwe. E jidere ụfọdụ n'ime ha dị ka ọnwa, ndị ọzọ kụrụ n'elu mbara ala okwute. Ma eleghị anya, ọ bụ mgbe ahụ ka e mere ọtụtụ olulu mmiri dị n’ọnwa. Gịnị banyere mbara ala a dọọrọ n'agha? Hmm, nke a dabara nkọwa nke Planet X n'ụzọ dị ịtụnanya, mana ruo mgbe anyị nyochara, nke a bụ naanị ntu.

Na ndepụta ka dị jụụ, mbara ala echiche nke na-agba gburugburu Oort Cloud, ịdị adị nke a tụrụ aro dabere na nyocha nke trajectories nke comets ogologo oge. Aha ya bụ Tyche, chi nwanyị chi ọma nke chi ọma nke Gris, nwanne nwanyị Nemesis nwere obiọma. Ụdị ihe dị otú a enweghị ike ịhụ ya n'ihe oyiyi infrared nke teliskop mbara igwe amamihe sere. Nyocha nke ihe ndị o kwuru, nke e bipụtara na 2014, na-egosi na ụdị ahụ adịghị adị, ma Tyche ewepụbeghị kpamkpam.

Ụdị katalọgụ dị otú ahụ ezughị ezu na-enweghị Nemesis, obere kpakpando, ikekwe dwarf na-acha aja aja, na-eso anyanwụ n'oge gara aga, na-eme usoro ọnụọgụ abụọ sitere na anyanwụ. Enwere ọtụtụ echiche gbasara nke a. Stephen Staller sitere na Mahadum California dị na Berkeley gosipụtara ngụkọ na 2017 na-egosi na ọtụtụ kpakpando na-etolite na abụọ. Ọtụtụ na-eche na satịlaịtị ogologo oge nke Sun ejirila ya nọrọ ogologo oge. Enwere echiche ndị ọzọ, ya bụ na ọ na-abịarute anyanwụ nso ogologo oge, dị ka nde afọ 27, enweghị ike ịmata ya n'ihi eziokwu ahụ bụ na ọ bụ dwarf na-acha aja aja na-egbuke egbuke na obere nha. Nhọrọ nke ikpeazụ adịghị ada ụda nke ọma, ebe ọ bụ na ịbịaru nso nke nnukwu ihe dị otú ahụ ọ nwere ike iyi nkwụsi ike nke Sistemu anyị egwu.

Ọ dị ka ọ dịkarịa ala ụfọdụ akụkọ ndị mmụọ a nwere ike ịbụ eziokwu n'ihi na ha na-akọwa ihe anyị na-ahụ ugbu a. Ọtụtụ ihe nzuzo anyị na-ede banyere ya sitere n'ihe mere ogologo oge gara aga. Echere m na ọtụtụ ihe emeela n'ihi na e nwere ọtụtụ ihe nzuzo.