Wepu ihe mgbu nke ịgba igwe site na akwara akwara

Kedu ka esi emeri mgbu mgbe ị na-agba ịnyịnya ígwè? Kedu onye na-enwetụbeghị ihe mgbu n'elu igwe kwụ otu ebe?

(Ma eleghị anya, onye na-enwetụbeghị ihe mgbu, ma na nke a, nke a bụ ọnọdụ a na-akpọ congenital analgesia, nke mmadụ nwere ike imerụ onwe ya ahụ n'amaghịdị ya!)

Ànyị kwesịrị ige ihe mgbu a ma ọ bụ merie ya? Kedu ihe ọ pụtara?

Omume ịnya ugwu na egwuregwu n'ozuzu na-ebute ọtụtụ mmeghachi omume hormonal.

Dịka ọmụmaatụ, anyị na-ahụ endorphins (hormone mmega ahụ) na-arụ ọrụ dị mkpa. Ọ bụ ụbụrụ na-emepụta ha. Achọpụtara ha n'oge na-adịbeghị anya na mpaghara ụbụrụ nke na-eme ihe a na-akpọ nociception (echiche nke mkpali na-akpata mgbu).

Anyị nwere ike tozuo endorphin dị ka ihe mgbochi na-emekarị nke ewepụtara n'oge mgbatị ahụ.

Ka ọrụ ahụ na-esiwanye ike, otú ahụ ka a na-ahapụ ya ma na-akpata mmetụta nke afọ ojuju, mgbe ụfọdụ ruo n'ókè nke onye na-eme egwuregwu na-aghọ "mmanụ ahụ".

Anyị na-ahụkwa serotonin, dopamine, na adrenaline: neurotransmitters nke na-ebelata ihe mgbu ma na-enye mmetụta nke ịdị mma. Mmetụta nke mgbu na onye na-eme egwuregwu na onye na-adịghị eme egwuregwu na-enwe mmetụta dị iche iche.

A na-emezi ya site n'ikike ịgafe onwe ya. Dị ka Lance Armstrong si kwuo, "Mgbu ahụ bụ nwa oge, ọjụjụ ahụ na-adịgide adịgide."

Ọtụtụ akụkọ na-akọ banyere nrigbu ma na-eto ụfọdụ ndị na-eme egwuregwu bụ ndị maara otú e si emeri ihe mgbu ha. Ha ziri ezi?

Ọzụzụ na-akụziri ndị na-eme egwuregwu ịgbasa ike ha, n'ihi na n'egwuregwu egwuregwu ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe mgbu. Ọ nwekwara ike ịbụ ihe ịrịba ama nke mgbu ahụ dị mfe ma ọ bụ amụma nke mmerụ ahụ dị njọ karị. Mgbu bụ mgbaàmà ịdọ aka ná ntị nke kwesịrị ige ntị na nghọta.

Mgbu na neurobiology

Mmetụta analgesic nke mgbu, ya bụ, ikike nke mgbu iji belata ihe mgbu, achọpụtala na nchọpụta neurobiological.

Mmetụta a nwere ike ịdịru karịa naanị mmega ahụ.

E gosipụtara nke a n'oge na-adịbeghị anya na ọmụmụ ihe Australia (Jones et al., 2014) nke a gwara ndị sonyere ka ha mee oge ịgba ọsọ ime ụlọ atọ kwa izu.

Ndị nchọpụta ahụ tụrụ mmetụta uche mgbu na ndị okenye 24.

A na-ewere ọkara n'ime ndị toro eto na-arụsi ọrụ ike, ya bụ, ha kwetara isonye na mmemme ọzụzụ anụ ahụ. E weere ọkara nke ọzọ adịghị arụkwa ọrụ. Ọmụmụ ihe ahụ were izu isii.

Ndị nchọpụta ahụ kwuru usoro abụọ:

• ọnụ ụzọ mgbu, nke a na-ekpebi site na nke mmadụ na-enwe mmetụta mgbu
• ọnụ ụzọ ndidi ihe mgbu nke mgbu na-aghọ nke a na-apụghị ịnagide.

Ọnụ ụzọ abụọ a nwere ike ịdịgasị iche site n'otu onye gaa na nke ọzọ.

E nyere ndị ọrịa mgbu nrụgide n'agbanyeghị ma ha debanyere aha ha na mmemme ọzụzụ anụ ahụ (òtù na-arụ ọrụ) ma ọ bụ na ọ bụghị (òtù na-adịghị arụ ọrụ).

A na-enye ihe mgbu a tupu ọzụzụ na 6 izu mgbe ọzụzụ gasịrị.

Nsonaazụ gosiri na ọnụ ụzọ mgbu nke ndị ọrụ afọ ofufo 12 na-arụ ọrụ gbanwere, ebe ọnụ ụzọ nke ndị ọrụ afọ ofufo 12 na-adịghị arụ ọrụ agbanweghị.

N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, o doro anya na ndị a zụrụ azụ ka na-enwe mmetụta mgbu nke nrụgide ahụ kpatara, ma na-enwekwu ndidi na ndidi karịa ya.

Onye ọ bụla nwere ọnụ ụzọ nke ntachi obi nke onwe ya, echiche nke mgbu na-enwekarị ihe gbasara onwe ya, onye ọ bụla ga-amakwa onwe ya dịka ahụmahụ ya, ọkwa ọzụzụ na ahụmahụ nke ya.

Kedu ka esi edozi mgbu?

Ọtụtụ nchọpụta achọpụtala "matrix" nke mgbu nke na-arụ ọrụ na nzaghachi nke mkpali na-emerụ ahụ. Otu nyocha INSERM (Garcia-Larrea & Peyron, 2013) ekewapụtala azịza ya n'ime ihe atọ kacha mkpa:

• nociceptive matrix
• Usoro nke abụọ matriks
• Usoro nke abụọ matriks

Ịkọwapụta matriks a na-enyere anyị aka ịghọta otú e si edozi mgbu.

Ngosipụta atụmatụ nke matrix mgbu na ọkwa atọ nke njikọta (nke Bernard Laurent, 3 y.o., dabere na ihe nlereanya nke García-Larrea na Peyron mepụtara, 2013).

Ndebiri:

• CFP (cortex prefrontal),
• KOF (orbito-frontal cortex),
• CCA (cortex cingulate ihu),
• nke mbụ somato-sensory cortex (SI),
• cortex somatosensory nke abụọ (SII),
• insula antérieure (ndụ agwaetiti),
• insula postérieure

Mgbu nnwale na-eme ka akụkụ nke ihe nnọchianya nke somatic (Fig 1), karịsịa mpaghara somatosensory (SI) bụ isi nke dị na lobe parietal anyị na ebe a na-anọchi anya ahụ na map ụbụrụ.

Nke abụọ somatosensory parietal region (SII) na karịsịa azụ azụ insula na-achịkwa data anụ ahụ nke ihe mkpali: nyocha ịkpa ókè nke mmetụta a na-enye ohere ịchọta ihe mgbu na iru eru iji kwadebe nzaghachi kwesịrị ekwesị.

Nke a "isi" na "somatic" ọkwa nke matrix na-agbakwunyere ọkwa moto, ebe moto cortex na-enye anyị ohere ịzaghachi, dịka ọmụmaatụ site n'iweghachi aka anyị mgbe anyị na-ere onwe anyị ọkụ. Nke abụọ larịị nke matriks bụ ọzọ integrative karịa isi larịị, na-ejikọta ya na oké nhụjuanya: mmeghachi omume nke anterior insular akụkụ na ihu cingulate cortex (Fig. 1) kwekọrọ na ahụ erughị ala chere n'oge mgbu.

A na-arụkwa otu ebe ndị a mgbe anyị chere na anyị nwere ihe mgbu ma ọ bụ mgbe anyị hụrụ onye na-arịa ọrịa. A na-ekpebi nzaghachi cingulate a site na paramita ndị ọzọ karịa njirimara anụ ahụ nke mgbu: nlebara anya na atụmanya.

N'ikpeazụ, anyị nwere ike ịchọpụta ọkwa nke atọ nke matrix fronto-limbic na-etinye aka na nhazi uche na nke mmetụta uche nke mgbu.

Na nkenke, anyị nwere ọkwa "somatic", ọkwa "mmetụta mmetụta uche", na ọkwa ikpeazụ nke iwu.

A na-ejikọta ọkwa atọ ndị a, ma enwere njikwa, sekit na-achịkwa nke nwere ike igbochi mmetụta anụ ahụ nke mgbu. Ya mere, ụzọ "somatic" nwere ike gbanwee site na usoro braking na-agbada.

Usoro ihe mgbochi a na-arụ ọrụ ya site na endorphins. Ntugharị etiti nke sekit a na-agbadata gụnyere, n'etiti ndị ọzọ, cortex ihu na ihu cingulate cortex. Ịgbalite usoro mgbada ihe mgbochi a nwere ike inyere anyị aka ịchịkwa mgbu anyị.

N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, anyị niile na-enwe mmetụta mgbu, ma anyị nwere ike ịkwụsị ya site n'iji usoro nhazi dị iche iche nke nghọta na mmetụta uche.

Kedu ka esi eme ihe mgbu?

Kedu ihe bụ ndụmọdụ gbasara otu esi "ịfefe pill" na-enweghị doping, na-enweghị ọgwụ  N'ihi nyocha ugbu a na nghọta anyị banyere sekit ụbụrụ, anyị nwere ike ịnye gị ụfọdụ n'ime ha:

Mee mgbatị ahụ

Dị ka anyị hụrụ na mbụ, isiokwu nke na-emega ahụ na-arụsi ọrụ ike na-enwe mmetụta dị nta karịa onye na-adịghị arụ ọrụ.

Onye na-eme egwuregwu na-azụ ọzụzụ amaworị mbọ ya. Otú ọ dị, mgbe mmadụ mara tupu mmalite nke mgbu, ọtụtụ n'ime mpaghara ụbụrụ ụbụrụ (primary somatosensory cortex, anterior cingulate cortex, islet, thalamus) egosipụtalarị ọrụ mụbara ma e jiri ya tụnyere oge ezumike (Ploghaus et al., 1999). ).

N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na mmadụ na-eche na ihe mgbu ha ga-adị njọ, ha ga-echegbu onwe ha ma na-enwekwu ihe mgbu. Ma ọ bụrụ na mmadụ amaraworị otú ọ na-ewute ya, ọ ga-atụ anya ya nke ọma, nchekasị ga-ebelata, dị ka mgbu.

Ịgba ịnyịnya ígwè bụ isiokwu a ma ama, ka ị na-emega ahụ karị, obere mgbalị na-akpata isi ike ma ọ bụ ike ọgwụgwụ. Ọ na-adị mfe ime ihe.

Ghọta ihe mgbu gị

Anyị hotara ya, anyị na-ehota ya ọzọ, nke mere na aghụghọ a ga-ewere ihe niile pụtara. N'okwu nke Armstrong, "ihe mgbu na-adịru nwa oge, inyefe na-adịru mgbe ebighị ebi." Mgbu na-adịwanye mfe ma ọ bụrụ na ọ na-enye anyị ohere iru ihe mgbaru ọsọ dabara na ọchịchọ anyị, dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na ọ na-enye echiche na anyị bụ akụkụ nke "ọkachamara", pụrụ iche. N'ebe a, ihe mgbu adịghị ize ndụ, na ike ijide ma belata ya na-enwe mmetụta.

Dịka ọmụmaatụ, nchọpụta emepụtala echiche efu na ndị ọrụ afọ ofufo nwere ike ịkwụsị mgbu ma ọ bụ kwụsị ya n'ezie. N'ụzọ doro anya, n'agbanyeghị ma njikwa a ọ dị adị ma ọ bụ nke a na-eche n'echiche, ndị edemede ahụ chọpụtara mbelata ọrụ ụbụrụ na mpaghara na-achịkwa mmetụta mgbu anụ ahụ yana mmụba na-arụ ọrụ na ventro-lateral prefrontal cortex, akụkụ nke lobe frontal nke na-egosi na ọ na-achịkwa ala. sistemu breeki. (Wiech et al., 2006, 2008).

N'ụzọ dị iche, nchọpụta ndị ọzọ (Borg et al., 2014) egosila na ọ bụrụ na anyị aghọta ihe mgbu dị ka ihe dị ize ndụ, anyị na-aghọta ya dị ka ihe siri ike karị.

Tụgharịa uche ya

Ọ bụ ezie na a na-akọwa ihe mgbu dị ka mgbaàmà ịdọ aka ná ntị ma si otú a na-adọta uche anyị ozugbo, ọ ga-ekwe omume ịdọpụ uche na mmetụta a.

Nnyocha sayensị dị iche iche egosila na mgbalị ọgụgụ isi, dị ka mgbakọ uche ma ọ bụ ilekwasị anya na mmetụta dị iche iche karịa ihe mgbu, nwere ike ibelata ọrụ na mpaghara afferent nke mgbu ma mee ka mmekọrịta dị ukwuu na mpaghara mgbu dịkwuo elu. Usoro nchịkwa mgbu na-agbada, ọzọ na-eduga n'ịbelata ike mgbu (Bantick et al., 2002).

Na igwe kwụ otu ebe, enwere ike iji nke a n'oge ịrị elu siri ike ma ọ bụ na-agbasi mbọ ike, ma ọ bụ n'oge ọdịda na mmerụ ahụ, mgbe ị na-eche enyemaka, ma ọ bụ karịa mgbe ị nọ ọdụ na sadulu ogologo oge na mmalite nke oge. na-adị arọ (n'ihi na-echefu iji mgbochi balm?).

Gee egwu

Ige egwu egwu nwere ike inyere gị aka iwepụ uche gị pụọ na mgbu mgbe ị na-emega ahụ. Anyị akọwaworị ihe usoro ndọpụ uche a bụ. Ma kwa, ige egwu egwu nwere ike ime ka obi dị mma. Otú ọ dị, ọnọdụ uche na-emetụta echiche anyị banyere mgbu. Usoro mmetụta mmetụta yiri ka ọ na-emetụta ventro-lateral prefrontal cortex, dị ka anyị kwuru na nso nso a.

Tụkwasị na nke ahụ, nchọpụta (Roy et al., 2008) gosiri na iguzogide ihe mgbu na-ekpo ọkụ na-abawanye mgbe ị na-ege egwu egwu na-atọ ụtọ ma e jiri ya tụnyere egwu na-adịghị mma ma ọ bụ ịgbachi nkịtị. Ndị nchọpụta ahụ na-akọwa na egwu ga-enwe mmetụta analgesic site n'ịhapụ opioids dị ka morphine. Tụkwasị na nke ahụ, mmetụta uche na-eme site na ige egwu egwu na-arụ ọrụ akụkụ nke ụbụrụ na-etinye aka na nchịkwa mgbu, dị ka amygdala, prefrontal cortex, cingulate cortex, na usoro limbic dum, gụnyere ụkpụrụ mmetụta uche anyị (Peretz, 2010).

Maka ịnya igwe kwụ otu ebe n'oge mgbatị ahụ siri ike, jide ekweisi gị ma kpọọ egwu kachasị amasị gị!

Tugharia uche

A na-amatawanye mmetụta bara uru nke ntụgharị uche na ụbụrụ. Ntụgharị uche nwere ike ịbụ isiokwu nke ọrụ nkwadebe uche nke na-enyere gị aka imeri ihe mgbu nke ọma site n'ilekwasị anya na ihe ndị dị mma. Otú ọ dị, ilekwasị anya na ihe ndị dị mma, n'ezie, na-ebute ọnọdụ dị mma.

Ntụgharị uche nwekwara ike inyere onye na-eme egwuregwu aka ịgbake site na ntụrụndụ na ntụrụndụ. N'ime ngwaọrụ ndị a na-enyekarị na nkwadebe uche, anyị na-ahụkwa mmemme neurolinguistic (NLP), sophrology, hypnosis, nhụta uche, wdg.

Belata ihe mgbu mgbe ị na-agba ịnyịnya ígwè

Enwere ọtụtụ ndụmọdụ ndị ọzọ na-ewu ewu ugbu a. A na-emesi usoro mmetụta uche na nke uche nke ihe mgbu ike na ìhè nke ihe ọmụma neurobiological ugbu a. Agbanyeghị, mmetụta ya nwere ike ịdị iche site n'otu onye gaa na nke ọzọ. Nke mbụ, ọ dị mkpa ịmara onwe gị nke ọma iji tinye usoro "ziri ezi". Ọ dịkwa mkpa iji nyochaa onwe anyị nke ọma ka ị mara ka esi akwụsị n'oge n'oge egwuregwu, n'ihi na ka anyị ghara ichefu na mgbu nwere ike ịbụ ihe ịdọ aka ná ntị nke dị mkpa maka nlanarị anyị.

Ị ga-amarịrị onwe gị nke ọma wee kwalite na omume gị iji tinye usoro nkwụsị mgbu ziri ezi.

Ịgba ígwè bụ mmega ahụ zuru oke, na-abawanye ntachi obi, ma dịkwa mma maka ahụ ike. Ịgba ígwè na-ebelata ohere nke ọrịa, karịsịa ihe ize ndụ nke nkụchi obi.

Otú ọ dị, ịgba ịnyịnya ígwè na-egbu mgbu ma dị mkpa iji gbochie ya.

Enwere ike ịhụ ha n'ụzọ zuru ezu site na echiche biomechanical site n'ịgbanwe igwe kwụ otu ebe dị ka o kwere mee dabere na njirimara morphological nke onye na-agba ugwu. Otú ọ dị, nke a agaghị ezuru. Ihe mgbu ga-abịa n'otu oge ma ọ bụ ọzọ. Ndị na-agba ịnyịnya n'elu ugwu maara nke ọma na mgbu ndị a kpọmkwem na-agbasa na buttocks, nwa ehi, hips, azụ, ubu, nkwojiaka.

Ahụ na-ata ahụhụ site na mgbu, ọ bụ uche ga-eme ka ọ dajụọ.

Kpọmkwem, kedu ka esi etinye ndụmọdụ ndị a dị n'elu mgbe ịnya igwe kwụ otu ebe?

Ka anyị nye ihe atụ a kapịrị ọnụ nke ige egwu.

Ị nwere ike na-arụ ụka na ịgba ọsọ mgbe ị na-ege egwu adịghị mma. Ọ bụghị! Enwere ndị ọkà okwu nwere ike ịwụnye na igwe kwụ otu ebe, na nkwojiaka, okpu agha igwe ejikọtara ọnụ, ma ọ bụ n'ikpeazụ na okpu agha na-eduzi ọkpụkpụ.

Ya mere, ntị nwere ike ịnụ ụda site na gburugburu ebe obibi. Ọ dị mma maka ịkpali onwe ya n'otu oge n'oge njem na-agwụ ike, dịka Atkinson et al. (2004) gosipụtara kpọmkwem na ige egwu na-agba ọsọ ọsọ nwere ike ịdị irè karị.

Ndị nyocha ahụ dobere ndị sonyere 16 na ule nrụgide.

Ha ga-emecha ule oge 10K abụọ yana na-enweghị egwu trance. Ndị na-agba ọsọ, na-ege egwu na-agba ọsọ ọsọ, gbakwunyere ọsọ ọsọ na arụmọrụ ha. Ige egwu egwu mekwara ka o kwe omume ichefu maka oke ike ọgwụgwụ. Egwu na-adọpụ uche n'ọrụ!

Otú ọ dị, ụfọdụ ndị anaghị ege egwu egwu, ha anaghị achọ ige ya ntị, ha na-echegbu onwe ha banyere egwu mgbe ha na-agba ịnyịnya ígwè, ma ọ bụ na-ahọrọ ka ha ghara imebi ọdịdị.

Usoro ọzọ bụ ntụgharị uche: ntụgharị uche nke uche, nke chọrọ nchịkọta nke nlebara anya.

Mgbe ụfọdụ, agbụrụ na-adị ogologo na teknụzụ, yabụ ịkwesịrị ịkpachara anya. Mikael Woods, onye ọkachamara n'ịgba ígwè, kọwara na N'ajụjụ ọnụ: “Mgbe m na-emega ahụ́, m na-ege egwú, na-agwa ndị enyi m okwu. Ma n'ihe omume ndị a kapịrị ọnụ karị, m na-elekwasị anya kpam kpam n'ihe m na-eme. Dịka ọmụmaatụ, taa, emere m mgbatị ahụ nke oge, na ebumnuche nke mgbatị ahụ bụ ịnọ n'oge ahụ ma nwee mmetụta mgbalị iji ghọta nke ọma ihe na-eme. "

Ọ na-akọwa na ọ na-eji anya nke uche na-ahụ ụzọ ya n'oge ịgba ọsọ, ma ọ bụ naanị km kwa km, ọ naghị anọchi anya ya n'otu oge. Usoro a na-enye ya ohere ka ọ ghara ịkagbu "oke ọrụ ahụ." Ọ na-akọwakwa na ọ na-agbalị mgbe niile ịnakwere "echiche ziri ezi."

Usoro ntụgharị uche na-atụgharị uche dị mma maka omume nke ịgba ígwè na ịgba ígwè karịsịa, n'ihi na mgbe ụfọdụ, ọdịdị dị ize ndụ nke ụzọ ụkwụ na-eduga n'inweta dị mma ma n'otu oge ahụ na-atọ ụtọ. N'ezie, ndị na-agba ịnyịnya ígwè mgbe nile maara mmetụta a nke obi ụtọ site n'ịdị elu karịa onwe ha, site na ịṅụbiga mmanya ókè nke ọsọ, dịka ọmụmaatụ, mgbe ha na-agbada n'otu egwu.

Omume ịnya igwe ugwu bara ụba na mmetụta, anyị nwere ike ịmụta ịghọta ha n'oge site na oge.

Onye na-agba ugwu na-agba akaebe, na-akọwa na kama ige egwu iji chefuo mgbalị ya, ọ na-elekwasị anya na ụda gburugburu ya. “Gịnị ka m na-ege n'elu igwe kwụ otu ebe? Ụda ụda taya, ifufe na-agbọrọ na ntị na-agbada, ifufe na-akụ osisi na ụzọ mgbago, nnụnụ, ịgbachi nkịtị mgbe ha na-anya ụgbọ ala na obere mmiri mmiri, mgbe ahụ ibe na etiti ahụ emesịa, crampons n'akụkụ gbalịsiri ike ka ọ ghara iburu ... breeki na-eti mkpu tupu m zuru ike ịnyịnya ibu m na azụ azụ, dị ka saguin, na ọsọ nke 60 km / h, mgbe ndụdụ na-atụgharị ntakịrị ... Okpu agha nke na-ehichapụ ahịhịa ndụ ntakịrị ... "

Dabere na ihe akaebe ọhụrụ a, anyị nwere ike ịsị na omume ịnya igwe ugwu bara ụba na mmetụta na ị nwere ike ịzụ ha iji belata ihe mgbu gị.

Mara ka esi eji ha, nwee mmetụta, ma ị ga-enwekwu ike ike!

zoro

1. Atkinson J., Wilson D., Eubank. Mmetụta egwu egwu na-ekesa ọrụ n'oge ịgba ọsọ ịgba ọsọ. Int J Egwuregwu Med 2004; 25 (8): 611-5 .
2. Bantik S.J., Wise RG, Ploghouse A., Claire S., Smith S.M., Tracy I. Nleba anya otú nlebara anya si eme ka mgbu na ụmụ mmadụ na-eji MRI arụ ọrụ. Ụbụrụ 2002; 125: 310-9 .
3. Borg C, Padovan C, Thomas-Antérion C, Chanial C, Sanchez A, Godot M, Peyron R, De Parisot O, Laurent B. Mmetụta mgbu na-emetụta echiche mgbu dị iche iche na fibromyalgia na otutu sclerosis. J Pain Res 2014; 7:81-7.
4. Laurent B. Ihe oyiyi na-arụ ọrụ nke mgbu: site na mmeghachi omume somatic na mmetụta uche. ehi. Acad. Natle Med. 2013; 197 (4-5): 831-46 .
5. Garcia-Larrea L., Peyron R. Pain matrices na neuropathic mgbu matrices: nyochaa. Mgbu 2013; 154: Mgbakwunye 1: S29-43.
6. Jones, MD, Booth J, Taylor, JL, Barry BK. Egwuregwu Egwuregwu Med Sci 2014; 46 (8): 1640-7 .
7. Peretz I. N'ebe neurobiology nke mmetụta egwu egwu. Na Juslin & Sloboda (ed.), A Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, 2010. Oxford: Oxford University Press.
8. Ploghaus A, Tracy I, Gati JS, Clare S, Menon RS, Matthews PM, Rawlins JN. Na-ekewapụ ihe mgbu na atụmanya na ụbụrụ mmadụ. Sayensị 1999; 284: 1979-81.
9. Roy M., Peretz I., Rainville P. Mmetụta mmetụta uche na-akwalite ihe mgbu na-akpata egwu. 2008 Mgbu; 134:140-7.
10. Sabo A., Obere A., Lee M. Mmetụta nke egwu oge gboo na obere oge na ngwa ngwa na ịgba ígwè na-aga n'ihu na-agwụ ike nke afọ ofufo J Sports Med Phys Fitness 1999; 39 (3): 220-5.
11. Vic K, Kalisch R, Weisskopf N, Pleger B, Stefan KE, Dolan RJ The anterolateral prefrontal cortex na-emezi mmetụta analgesic nke a na-atụ anya na a ghọtara njikwa mgbu. J Neurosci 2006; 26: 11501-9 .
12. Wiech K, Ploner M, Tracey I. Akụkụ Neurocognitive nke nghọta mgbu. Trends Cogn Sci 2008; 12: 306-13 .