proton nzuzo. Amabeghị afọ na nha ya
A maara nke ọma na enwere quarks atọ na proton. N'ezie, usoro ya dị mgbagwoju anya (1), na mgbakwunye nke gluons na-ejikọta quarks ọnụ abụghị njedebe nke okwu ahụ. A na-ewere proton dị ka oké osimiri nke quarks na antiquarks na-abịa ma na-aga, nke bụ ihe ijuanya maka ihe dị otú ahụ siri ike.
Ruo n'oge na-adịbeghị anya, a maghị ọbụna kpọmkwem nha proton ahụ. Ruo ogologo oge, ndị ọkà mmụta sayensị nwere uru nke 0,877. femtometer (fm, ebe femtometer hà nhata 100 quintillion mita). Na 2010, otu mba ụwa mere nnwale ọhụrụ na Paul Scherrer Institute dị na Switzerland wee nweta uru dị ntakịrị nke 0,84 fm. Na 2017, ndị ọkà mmụta sayensị German, dabere na nha ha, gbakọọ radius proton nke 0,83 fm na, dị ka a tụrụ anya ya na izi ezi nke nha nha, ọ ga-adabara uru nke 0,84 fm gbakọrọ na 2010 dabere na mpụta “muonic hydrogen radieshon. "
Afọ abụọ ka e mesịrị, otu ndị ọkà mmụta sayensị ọzọ na-arụ ọrụ na US, Ukraine, Russia, na Armenia, bụ ndị guzobere otu PRad na Jefferson Lab dị na Virginia, jiri nyochaa nha ya. nnwale ọhụrụ na ịgbasa protons na eletrọn. Ndị ọkà mmụta sayensị nwetara nsonaazụ - 0,831 femtometers. Ndị dere akwụkwọ akụkọ Nature na nke a ekwenyeghị na edozila nsogbu ahụ kpamkpam. Nke a bụ ihe ọmụma anyị banyere urughuru, nke bụ "ndabere" nke okwu.
Anyị na-ekwu nke ọma proton - urughuru subatomic kwụsiri ike sitere na otu baryons nwere ụgwọ +1 yana oke izu ike nke ihe dịka otu nkeji. Protons na neutrons bụ nucleons, ihe ndị na-emepụta ihe nke atọm. Ọnụ ọgụgụ nke protons dị na nucleus nke atom nyere nhata na ọnụọgụ atọm ya, nke bụ ihe ndabere maka ịtụ ihe ndị dị na tebụl oge. Ha bụ akụkụ bụ isi nke ụzarị mbara igwe nke mbụ. Dị ka ọkọlọtọ Model si kwuo, proton bụ ihe mgbagwoju anya nkewapụtara dị ka hadrons, ma ọ bụ karịa kpọmkwem, baryons. bụ nke quark atọ mejupụtara - abụọ elu "u" na otu ala "d" quarks jikọtara ya na mmekọrịta siri ike nke gluons na-ebufe.
Dabere na nsonaazụ nnwale kachasị ọhụrụ, ọ bụrụ na proton rere ure, mgbe ahụ nkezi ndụ nke urughuru a karịrị 2,1 · 1029 afọ. Dị ka ọkọlọtọ Model si kwuo, proton, dị ka baryon kacha dị mfe, enweghị ike ire ere ozugbo. Echiche dị n'otu dị n'otu na-anwalebeghị na-ebukarị amụma ire ere nke proton na ndụ nke ọbụlagodi 1 x 1036 afọ. Enwere ike ịtụgharị proton, dịka ọmụmaatụ, na usoro nke ijide elektrọn. Usoro a anaghị eme n'otu ntabi anya, ma ọ bụ naanị n'ihi ya nyekwuo ume. Usoro a nwere ike ịtụgharị. Dịka ọmụmaatụ, mgbe ị na-ekewa neutron beta na-atụgharị ghọọ proton. Neutron efu na-ere ere ozugbo (ndụ ihe dị ka nkeji iri na ise), na-akpụ proton.
Na nso nso a, nnwale egosila na protons na ndị agbata obi ha nọ n'ime oghere nke atọm. neutron dị ka ọ buru ibu karịa ka ha kwesịrị ịdị. Ndị ọkà mmụta sayensị ewepụtala echiche abụọ na-asọmpi na-agbalị ịkọwapụta ihe a, ndị na-akwado nke ọ bụla kwenyere na nke ọzọ adịghị mma. N'ihi ihe ụfọdụ, protons na neutrons dị n'ime oghere dị arọ na-eme ka a ga-asị na ha buru ibu karịa mgbe ha nọ n'èzí nucleus. Ndị ọkà mmụta sayensị na-akpọ ya mmetụta EMC sitere na European Muon Collaboration, otu nke chọpụtara na mberede. Nke a bụ mmebi nke ndị dị adị.
Ndị nchọpụta ahụ na-atụ aro na quarks ndị mejupụtara nucleons na-emekọrịta ihe na quarks ndị ọzọ nke protons na neutrons ndị ọzọ, na-ebibi mgbidi na-ekewapụ ihe ndị ahụ. Quarks na-etolite otu proton i quaks na-akpụ proton ọzọ, ha na-amalite ibi n'otu ebe ahụ. Nke a na-eme ka protons (ma ọ bụ neutrons) gbatịa ma mebie. Ha na-eto nke ukwuu, n'agbanyeghị na obere oge. Otú ọ dị, ọ bụghị ndị ọkà mmụta sayensị nile kwenyere na nkọwa a nke ihe omume ahụ. Ya mere, ọ dị ka ndụ mmekọrịta nke proton na oghere atomiki abụghị ihe omimi karịa afọ na nha ya.
